Strona:PL Encyklopedyja powszechna 1860 T1.djvu/298

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

gińskim, wchodzącym w skład gubernii Derbendzkiej. Leży na wschód od Kazyku-mykskiej kojsu. Akuszyńska gmina, jak wnoszą, składa plemię osobne, z pochodzenia i języka odróżniające się od plemion Lezgińskich, któremi jest otoczone.

Akuszeryja, czyli Położnictwo, jest to nauka o stanie fizyjologicznym i patologicznym ciąży, porodu i połogu, oraz umiejętność leczenia takowego tak w drodze dyjetetycznej, jako i terapeutycznej, z ciągłym względem na matkę i na płód, w połączeniu z podaniem sposobów wykonania wskazanych w każdym pojedynczym przypadku pomocy operacyjnych. Przedmiotem zaś położnictwa jest kobieta wraz z jej płodem, od chwili zapłodnienia aż do zniknienia bezpośrednich następstw porodu o tyle, o ile stan fizyologiczny lub patologiczny odnosi się do ciąży, do porodu lub do połogu. Jako osobna nauka, rozkłada się położnictwo na dwie części, to jest: na umiejętność położniczą (scientia obstetricia, tocognosia), i na sztukę położniczą (ars obstetricia, tocoboaedia). Pierwsza obejmuje fizyjologiję; patologiję ogólną i szczegółową, i ogólną terapiję ciąży, porodu i połogu, druga zaś dyjetetykę, całą naukę o pomocach położniczych, (a zatem nietylko o środkach dynamicznych ale i o środkach mechanicznych), i szczegółową terapiję rzeczonych stanów. Obie części w połączeniu, stanowią dopiero zupełną całość: położnictwo (tocologia). Każdy lekarz, mający mieć znaczenie lekarza gruntownie wykształconego, powinien być całkowicie obeznanym z umiejętnością położniczą. Jeżeli zaś ma być w możności sam poprowadzić poród, nie wystarcza mu na to sama umiejętność, lecz musi być doskonale obeznanym z sztuką położniczą, i być biegłym w wykonywaniu wszelkiego rodzaju pomocy położniczych mechanicznych. Posiadając takowe zdolności jest on lekarzem położniczym czyli akuszerem (medicus obsletricius s. obstetricans), i jako takowy, ma on zadanie ocalić, o ile się to da, życie i zdrowie, nietylko ciężarnej, rodzącej lub znajdującej się w stanie połogowym kobiety, ale i jej płodu, bądź to przez zapobieżenie mogącemu im grozić niebezpieczeństwu, bądź też tylko przez zmniejszenie takowego, w takich razach, w których takowe w zupełności usunąć się nie da. Położnictwo w podanej tu obszerności jest przywilejem samych tylko lekarzy położniczych, nie zaś niewiast położnictwem się trudniących, czyli tak zwanych akuszerek, których pole działania jest bardziej ograniczone. Akuszerka (obstetrix) bowiem ma sobie powierzone tylko tak zwane niższe położnictwo, które obejmuje dyjetetyczne prowadzenie ciąży, porodu i połogu przy prawidłowym, a pod pewnemi tylko okolicznościami i w pewnym tylko obrębie także i przy nieprawidłowym przebiegu takowych. Jest ona albowiem obowiązana nietylko starać się czynnie jako i w drodze doradzania o utrzymanie, ile się to da, zdrowia kobietom ciężarnym, rodzącym, położnicom i noworodkom, znajdującym się w stanie prawidłowym, ale powinna być zdolną poznać każdego czasu stany przypadłości ciąży, porodu i połogu, aby umożebnić przez to wczesne zawezwanie lekarza, chirurga lub lekarza położniczego; a w razach w których potrzebna pomoc terapeutyczna, chirurgiczna lub położniczo-lekarska, nie może nastąpić dosyć szybko, udzielić radę potrzebną do usunięcia większego niebezpieczeństwa, lub zapobieżenia innym niepomyślnym przypadłościom. W pierwotnych czasach ludzkości, kiedy przy życiu prostem, zdrowie i siły utrzymywały się w stanie normalnym, pomoc naturze okazywała się potrzebną, tylko w przypadkach złego ukształtowania matki lub płodu, lecz z postępem cywilizacyi, która odbiegając od celu swojego, wprowadziła zbytki do życia, a z nimi słabość organizmu, rozwijającą się od samego urodzenia, a niekiedy i przedtem, a razem z nią wszelkiego rodzaju zboczenia w budowie organizmu i przekroczenia przepisów higienicznych, którym cały rodzaj ludzki podlega,