Strona:PL Chudziński Thanatos.pdf/39

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Aisy. Mówimy tu o obrazie Moiry jedynie w przenośném znaczenin, albowiem zgodnie z jéj tajemniczą, niezgłębioną naturą, wystawiano ją sobie przez wszystkie czasy nieosobiście, i ani poezya ani plastyka grecka nie pokusiły się nigdy o wynalezienie dla niej osobnego kształtu. Wyobrazicielkami jéj władzy i wykonawczyniami jéj woli są siostry przędące czyli Klothy, łacińskie Parki. Wzmianka o nich znajduje się już u Homera, acz bez oznaczenia ich liczby i bliższego określenia ich działalności[1]. Dopiero Hezyod wymienia ich trzy, t. j. Klotho czyli prządkę, Lachesis czyli losującą, i Atropos czyli nieodwrotną, tj. nieubłaganie przecinającą nić żywota, i czyni je wespół ze Snem i Śmiercią córami Nocy[2]. Podług tego poety przydzielają one człowiekowi przy urodzeniu zły i dobry los, a zarazem występują jako potęga moralna, gdyż ścigają jego przestępstwa i nie ustają w swéj zawziętości dopóty, dopóki swéj winy pokutą nie zmaże. Jednakże urodzenie i śmierć człowieka jest polem ich działania; wkładają go w kołyskę i do grobu. Oznaczają one, kiedy dla człowieka ma wybić godzina śmierci i baczą na to, aby nie żył dłużéj, niż starczy nić jego żywota[3]. W tym względzie krępują nawet samego Zeusa wyroki Moiry i on spełniać musi jéj wolę. Aby ją zbadać, bierze on złotą wagę i kładzie na jéj szalach losy życia i śmierci. Czyja szala n. p. w boju opada na dół, tego, jako poświęconego nieuchronnéj zgubie, nawet bóstwo opiekuńcze opuszcza w téj stanowczéj chwili[4]. W ogólności jednakże pomiędzy dziedziną władzy Zeusa a potęgą Moiry nie masz pewnej granicy i czasami przypisywano Zeusowi atrybucye, któreby przypadały właściwie więcej do istoty Moiry[5]. Nie należy zatem brać pojęcia, które Greczyn łączył z wyrazem Moira, w znaczeniu absolutnego fatalizmu.

Fantazya ludowa Greków nie stworzyła osobnego demona, któryby wyłącznie spełniał wyrok Moiry względem życia ludzkiego, t. j. mechanicznie odłączał duszę od ciała. Jeden tylko Euripides wprowadził na scenę w swojéj Alcestis anioła śmierci i nadał mu postać kapłana w czarnym płaszczu. Za pomocą noża

  1. Od. 7, 197.
  2. Hes. th. 217 ss.
  3. II. 16, 848; 18, 117 ss. Od. 3, 236.
  4. Il. 8, 69; 16, 658; 19, 223; 22, 209 ss.
  5. Il. 16, 431 ss. Od. 4, 207; 20, 76.