Strona:PL Balzac - Ojciec Goriot.djvu/271

 — Nie ma żadnego orszaku, rzekł ksiądz; będziemy mogli jechać szybko, aby się nie spóźnić, jest już wpół do piątej.
 Jednakże, w chwili gdy umieszczono trumnę na karawanie, dwie karety, zdobne herbami ale próżne, jedna hrabiego de Restaud, druga barona de Nucingen, przyłączyły się i odprowadziły kondukt aż na cmentarz. O szóstej, ciało ojca Goriot spuszczono do dołu, dokoła którego stała służba jego córek. Wszystko rozpierzchło się wraz z księżmi, natychmiast po krótkiej modlitwie, która się należała staremu za pieniądze studenta. Grabarze rzucili kilka grudek ziemi na trumnę, po czym podeszli do Rastignaka, prosząc o napiwek. Eugeniusz przetrząsnął kieszenie i nie znalazł nic: musiał pożyczyć franka od Krzysztofa. Ten fakt, błahy sam w sobie, wprawił studenta w stan okropnego smutku. Zmrok zapadał, wilgotny zmierzch drażnił nerwy. Eugeniusz spojrzał na grób i pogrzebał w nim ostatnią swoją łzę młodzieńczą, ową łzę wydartą świętymi wzruszeniami czystego serca, jedną z tych łez, które, padłszy na ziemię, tryskają promieniami aż w niebiosa. Skrzyżował ręce, wodził okiem po chmurach; widząc go tak zadumanym, Krzysztof zostawił go.
 Rastignac, zostawszy sam, postąpił kilka kroków w górę, i ujrzał Paryż wijący się krętą linią wzdłuż obu brzegów Sekwany, gdzie zaczynały błyszczeć światła. Oczy jego uczepiły się niemal chciwie miejsca między placem Vendôme a kopułą Inwalidów, miejsca gdzie żył ten wykwintny świat, do którego chciał się dostać. Objął ten brzęczący ul spojrzeniem, które wysysało zeń zawczasu wszystkie miody, i wyrzekł te dumne słowa:
 — Teraz się spróbujemy!
 I, jako pierwszy akt wyzwania które rzucił społeczeństwu, Rastignac poszedł na obiad do pani de Nucingen.

Saché, wrzesień 1834.

 Powieść ta jest ogniwem wielkiego cyklu Balzaka pt. Komedia ludzka, zwłaszcza zaś łączy się treścią z utworami: Stracone złudzenia, Cierpienia wynalazcy, Blaski i nądze życia kurtyzany, Ostatnie wcielenie Vautrinat Kobieta porzucona, Gobseck, Bank Nucingena, etc.