Strona:PL Anna Wyczółkowska - O iluzyach optycznych.pdf/33

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

dłowości funkcyonowania oka części przedmiotu najlepiej widziane w pierwszej formie złudzeniowej, przenosi na części mniej wyraźne i odwrotnie, jest równie dobrą umożliwiając tem przejście wrażenia z jednej jego formy złudzeniowej w drugą.
Obojętne jest również dla oka czy oddmienne to rozmieszczanie się obrazu na środkowych i obwodowych częściach siatkówki zajdzie w sposób bierny lub czynny.

Fig. 14.
Fig. 14.

Jeżeli np. będziemy obserwować figurę 14. patrząc na linią b. raz ku górze, drugi raz ku dołowi, albo raz w górę, drugi raz w bok, jak wskazują strzałki, wówczas figurę tę odnosić będziemy raz do linii a—b, drugi raz do linii b—e, które będą jej podstawami. Ale możemy również nie posługując się żadną z powyżej opisanych zmian oka, przez odpowiednie tylko nastawienie figury, jak i przez obracanie nią, zmusić oko do wytworzenia inwersyi dwuzwrotnej w sposób równie bierny, jak biernie do pewnego stopnia wytwarzamy inwersyę na figurach jednozwrotnych. I tak np. jeżeli obserwując rysunek kostki Neckera Fig. 1 w punkcie zaznaczonym krzyżykiem wywołam wrażenie formy złudzeniowej, w której kostka ta opuszczona jest ku dołowi i jeżeli inwersyę tę zatrzymując obrócę powoli ów rysunek o 180° około jego osi pionowej, wówczas po wytworzeniu tego obrotu zobaczę sześcian w odchyleniu jego ku górze. Czyli, bez żadnego przyczynienia się zmian akkomodacyi albo ruchów oka w sposób względnie bierny, otrzymam obydwie te formy złudzeniowe. Przyczyną zaś tego jest fakt, iż środkowa część siatkówki odnosi się w dwu tych przypadkach, to jest przed obrotem rysunku i po jego obrocie do odmiennych części obrazu perspektywicznych, chociaż do tego samego zawsze punktu. Wpatrując się bowiem w punkt zaznaczony krzyżykiem na figarze Necker’a, dopóki figura ta jest w spokoju, widzę wyraźną częścią widzenia dolny kwadrat tej figury, który wydaje mi się przez to bliższy, wykonywając jednak obrót jej o 180° podczas wpatrywania się w ten sam zawsze punkt, mam po dokonaniu tego obrotu górny teraz kwadrat w punkcie najlepszego widzenia, który spostrzegam znów jako bliższy. W pierwszym przypadku, ponieważ wpatruję się w dolny kwadrat, górna część sześcianu pada na część siatkówki obwodową, w drugim przeciwnie, ponieważ kwadrat, w który się wpatruję jest teraz u góry, dolna część sześcianu pada na część obwodową siatkówki.
Czyli przez ów obrót rysunku o 180° nastąpiło odmienne rozmieszczenie przedmiotu w stosunku do środkowych i obwodowych części