Strona:PL Aleksandra Humboldta Podróże po Rossyi 01.djvu/123

1839 r. jeden w okręgu Werchnie-Uralskim, na płókalni Uspenskaja. Z tego się pokazuje, że dyamenty, choć w małej ilości, znajdują się na Uralu w czterech oddzielnych miejscach: Adolfskoj, Ekaterynburgu, Kuszwinsku i Werchnie-Uralsku, na przestrzeni 600 wiorst długości z północy na południe. Zaledwo można wątpić o tém, powiadają zgodnie Helmersen i Rose, że kiedyś natrafią na prawdziwy i główny pokład, na obfite gniazdo tego szacownego minerału.
 Po tem wyboczeniu, powracamy znowu do naszych podróżnych, którzy l lipca po południu opuścili Kuszwinsk i udali się na północ do Niżnie-Turynska, po rozstaniu się z hrabią Polier, który ruszył na południo-zachód do Serebrianska. Niżnie-Turynsk oddalony jest od Kuszwinska na 29 wiorst. Droga idzie biegiem Kuszwy, po prawym jej brzegu, aż do ujścia jej o 9 wiorst od huty w płynącą na zachód od gór Turę, i wtedy droga bierze kierunek północny. Przy ujściu Kuszwy jest huta Werchnie-Turynsk, w której w wielu piecach roztapia się żelazny kruszec z Błagodatu; prócz tego znajduje się tu jeszcze gisernia, gdzie, jak w Kuszwinsku, zajmują się wygotowaniem kul i bomb. Za Werchnie-Turynskiem przebywa się Tura, i jedzie się lewym jej brzegiem aż za wieś Imiannja, leżącą niedaleko ujścia dość znacznej rzeki, Małaja Imiannja, do Tury, potem przejeżdża się znowu na prawą stronę Tury. Tura, równie jak Imiaunja, mają skaliste brzegi; ale skały te są nizkie i w wielu miejscach zaledwo ukazują się z pod ziemi roślinnej, w pobliżu tylko stawu Niżnie-Turynskiego wznoszą się do pewnej wysokości. Postępuje się tu wzdłuż długiego, jodłami pokrytego grzbietu górnego, zwanego Szajton czyli Szajtanskaja-Gora, zostawując staw hutniczy na lewo. Na północo-zachodniej stronie jego leży znaczny hutniczy zakład, do którego podróżni przybyli wieczorem.
 W Niżnie-Turynsku, surowe żelazo Wierchmie-Turynska bywa fryszowane i dalej obrabiane. Przepędzono tu tylko pół dnia na obejrzenie fabryki i wstąpienie na najbliższe góry. Po południu ruszono w dalszą podróż.
 Z Niżnie-Turynska jest tylko około 30 wiorst do magnesowej góry Kaczkanar czyli Kaskanar, leżącej ku północo-wschodowi, ale którą podróżni, z powodu jej znacznej wysokości, widzieli już z Błagodatu. Około 10 wiorst za Niżnie-Turynskiem, bystro płynąca Tura zmienia swój bieg, i zwraca się, jak Tagil i Neiwa, pod prostym prawie kątem ku wschodowi. W kącie, który tu tworzy Tura, wpada z lewej strony, płynąc na zachód od gór, Iss, mający swe źródło u podnóża góry Kaczkanar. Według opisania Pallas’a, który ją zwiedzał, tworzy ona zna-