Po południu przybyli do powiatowego miasta Kunguru, leżącego w przyjemnem położeniu na stoku góry przy ujściu Irenu do Siulwy, z którą owa rzeczka przez Czussowaja wpada do Kamy. Miasto to głośne jest z powodu znajdującej się w jego pobliżu jaskini w gipsie, a ponieważ ona tylko cztery wiorsty od miasta jest oddaloną, podróżni nasi postanowili ją zwiedzić. Leży na północo-wschód od Kunguru, na stoku góry, tuż nad prawym brzegiem Irenu. W pobliżu jej znajduje się wieś, w której się zatrzymano; ale gdy w niej niepodobna było znaleźć przewodnika dla zwiedzenia jaskini, musiano przestać na zewnętrznem jej obejrzeniu, które zresztą nie miało w sobie nic nadzwyczajnego.
Stok góry składa się z czystego gipsu, otaczającego wielkie pokłady wapienia, i w nim na 18 sążni nad powierzchnią wody znajduje się wejście do jaskini, bardzo wązkie i nizkie. Dr. Erdmann, który zwiedzał ją w roku 1816, daje następne jej opisanie[1]:
„Z świecami i długim skręconym sznurem wstąpiliśmy do otworu jaskini. Przednia część, w której zapaliliśmy światła, tworzy sklepienie, które u dołu prowadzi do dość ciasnego otworu. Przezeń włazi się bokiem do pierwszego dość obszernego działu, mającego 21 sążni długości. Ponuro wznosi się tutaj szary pułap, a szczątki skały pokrywają ziemię i długie szpary ciągną się po bokach. Następnie, przez długi otwór wchodzi się pod drugie sklepienie, mające ośm sążni długości. Jakby kryształem wyłożony, odbija tu lśniąco śnieżnej białości pułap blask świateł, i gdzie się obrócisz, widzisz ściany pokryte gęstym szronem w kształcie pięknie ułożonych prążków i liści najczystszego lodu. Nowy otwór prowadzi do trzeciego oddziału, ośmnastu sążni długości. W nim wchodzi się na lewo na wysoki lodowy pagórek, utworzony ze spadającej z góry kroplami wody, i jak lodniki alpejskie, nie topniejący latem. Zbliża on swój wierzchołek aż do sklepienia i z czasem zapewne złączy się z niém.
Minąwszy go przechodzi się do czwartej groty, większej obszerności. Przy wejciu do niej wznoszą się prostopadle cienkie słupy lodowe od ziemi aż do sklepienia, i zdają się go podpierać; dalej przechodzi się pomiędzy wielkiemi bryłami kamiennemi i okruszynami pokładów po błyszczącej powierzchni lodowej, i przybywa się w odległości 50 sążni od owych słupów do podobnegoż rodzaju filarów. Po tej drodze sklepienie podnosi się niekiedy do znacznej wysokości i w dwóch miejscach
- ↑ Wiadomosci służące do poznania państwa Rossyjskiego T. II str. 147. Obszerniejszy opis tej jaskini znajduje się przełożony z rossyj. Kittary, w Ermann’a archiwum dla naukowego poznania Rossyi, VIII str. 75.
