Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 704.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

tego cerkiewne blad’ (por. bledzi, str. 29). Wywody niepewne, więc je pomijam.

lekki (str. 293); do lgi, ‘łagodny’, dodaj złożone lgostaj około 1450 r. (czes. lhostejný, ‘słabeusz’), wobec rus. Dorohostaj (imię własne); o tem, ‘co ulgę sprawia’.

łaskotać (str. 307); łoskotać u Mickiewicza, Słowackiego, z ruską wokalizacją.

oładka (str. 379) lub racuszka (zamiast reczuszka, str. 156, z hreczuszki; h odpada, jak w ramota, ruby i i.), ‘ciasto smażone’; oboje z małoruskiego; oładka od oleju.

płoz (str. 422); dodaj imię Dołupłoz, z 12. wieku.

pończocha (str. 430), w 16. wieku i punczocha, całkiem z czes.; od nas na całą Ruś, panczocha i i.; z niem. puntschuch, narzeczowe, austrjackie, t. j. Bundschuh (od ‘wiązania’), prosty ‘chodak chłopski’, wiązany sznurami aż po kolana, na obie nogi; u nas ‘okrycie wełniane nogi’.

przełaj (str. 443) i przełaja, ‘bok’, ‘ubocze’, na przełaj, ‘bokiem’ (‘przecinając drogę’); 1262 r. prelaja ‘custodia cervorum’ (zabiegać jeleniom drogę; służba obowiązkowa); z przełaje, ‘z boku’, wiek 16.

pułap i pułapka (str. 447) piszemy mylnie z u (por. pu-, str. 446); pułapka jest tylko połapką (1510 r. mylnie poławka), a pułap jest połapem.

safanduła (str. 479), z 18. wieku, ‘kloc, pedant’; przyrostek -uła, ale pień?; por. lafirynda z 19. wieku (przyrostek -ynda, ale pień?) lub ydrdymałka, »grać o koniak w derdymałkę« (warszawskie, np. A. Dygasiński, w Asie, str. 6); przytacza się jako próbki słów sztucznych (to ostatnie i ludowe: »pleść dyrdymałki«, ‘koszałki-opałki’; od dyrdać, ‘biegać’,?).

serdelek (str. 485), warszawska nazwa ‘kiełbaski’, od rybki tej nazwy, p. sardela.

smok (str. 503), nazwany od smykania (p. smyk), por. płoz (p.) i sań (p. sani); pień smek-, smok-, obok smeuk-. (smyk, p.); do smeuk- postać smuk- w smektać, ‘głaskać’: »chłop się po sercu smekce«, Polikarp, około 1450 r.; por. słowieńs. smuczi, ‘sanki’.

stolowanie (str. 517), ‘belkowanie’, u Słowackiego i i., z niem. Stollen, p. stola, sztolnia.

strzęp (str. 522); obok strzępać jest i strzępnąć; w psałterzu puław. zstrzępli, ‘skrzepli’ (‘obriguerunt’; w psałt. z 1532 r.: »zrzasnęli«).

szarafan (str. 540), ‘płaszcz lekki’ (nieraz u Mickiewicza i Słowackiego), z rus. sarafan, a to z perskiego; u nas sza- mylnie odmazurzone, jak sza- w szarańcza (p. str. 540, 683).

*tymiano (str. 589), ‘błoto’; u nas tylko w licznych nazwach łąk, błot i rzek: »tymieńska łąka« i »łąki na Tymiany« r. 1553, 1589; struga Tymianka r. 1616, rzeka Tymienica, Tymian(k)a, osada Tymieniec, i t. d.; są i postaci z u: Tumień; Tyśmienica to samo (pierwotne s wypadło, jak w justro, p. jutro); łuż. tymjo, tymjeńca, ‘błoto’, na Rusi z i: timieno, ‘błoto’, i w cerkiewnem.

usnacht, husnacht (str. 596), ‘pachołek domowy’, z 15. i 16. wieku (np. u Reja), z niem. Hausknecht, a raczej wprost z czeskiego (p. pod knydel w tych Uzupełnieniach.