Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 693.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.
D


dowcip (str. 94), p. ciupać (nie ciepać !); dochcip ma zwykłe ch = f.

duła (str. 103), prasłowo; »wszystkie dulizny abo rudy żelazne«, ‘metalla’, Aleksandreida 1510 r.; łużyc. dula, ‘bryła’, słowac. duliet, ‘grubieć’; grec. daulos, ‘gęsty’, łac. dūrus, ‘twardy’, może tu również należą; inni wywodzą je odmiennie.

duży (str. 104), ‘silny’; oboczne dąży u Paprockiego (Koło 1576 r.) w czasowniku zdążyć, ‘przemóc’: »Dawidek lichota zdążał dość prędko (Goliata)«.

dynar (str. 106), denar, dynarek, ‘trójnóg żelazny, na którym gotują’; z niem. Diener, ‘sługa’; w 16. wieku pisane z y, nie z e.


F


fafoły (str. 116), fafałki, fałki, p. niżej fąfel.

fąfel (str. 120), ‘smark’; »za fąfel Polskę dając«, Herburt 1607 r.; fąfoły, ‘płaty, szmaty, strzępy, gręzy’; fąfry, ‘miny’, fąfrać, ‘nadymać się’. Bez nosówki (por. Wawel z Wąwel i i.): fafoł, fafel, ‘smark’, itd.; fafle, ‘wargi psa’’; faflać (i fafrać), ‘gadać niezrozumiale’, fafuła, ‘niezdara’, itd. W fąfel f zastępywa ch, chw, więc fąfel to czes. chuchwal, z temi samemi znaczeniami, co dla wymiany ch i sz i nasze szuszwał (p.). Słowo fałki nie z niem. Abfall, lecz skrócone fafałki. Słowa patrzą pozornie na zdwojone, ale może należą raczej pod chęchy (p.). Tu należy i staroczes. feflik, ‘przepaska’, dzisiejsze feflowati (femflowati), ‘stroić’, co nie z niemieckiego wzięte, ani z łaciny, jak twierdzą.

firlej (str. 122); »abyś jego fierlejów a wykrętów nie obaczył«, w Fortunacie 1570 r.

fortuna (str. 126), i szturm, ‘burza morska’, stałe w Pielgrzymce księcia Sierotki z 1584 r., chociaż nie on dopiero wniósł tę włoszczyznę. Sporo jej u niego w nazwach technicznych, np. monet, statków, co on i naczyniem nazywa za mimowolnym rusyzmem (rus. sudno, ‘statek’, i sosud, posuda, ‘naczynie’).

furda (str. 129), ‘fraszka’, od 18. wieku; od fur-, dźwiękonaśladowcze (p. furkać); fury-bury u Juniewicza, słowo »bliźniacze«, jak inne podobne: terefere; łap-cap, łapes - capes; figi-migi (fik-mik); czeremere (o ‘podpiłym’, w Eneidzie trawestowanej Chotomskiego); krętuwętu; tyndyryndy (stąd nazwa ryndziwka dla pieśni wielkonocnej w Jaworowie pode Lwowem); leli-poleli; łupu-cupu, itd.