rać), zawierać, otwierać, przywierać, p. wierzeje; por. wirzbca. Z o: ot-wór, otworzysty, otworzyć (a wedle tego i roztworzyć, roztwarty, wedle otwarty, zamiast rozworzyć, rozwarty); obora (p.); swora, sfora, i sworzeń (p.); zawora, dowora, przewora (w stajni); p. wór, wronka, wrota. Prasłowo; cerk. wrěti, wĭrą, zawirati, weriga, ‘łańcuch’ (stąd Weryho, ruskie), wora, ‘płot’, obora, swora, ‘sprzączka’, zawor, ‘belka’, ot-woriti; czes. zawru, otewru, i zawrzíti, otewrzíti, werzeje (werzejný, ‘publiczny’, niby ‘otwarty’), obora, otwor, wor (p. oryl), swor, ‘klamra’, także ‘zodjak’, swiradlo (do zamykania). Lit. werti, ‘otwierać’, użwerti, ‘zawrzeć’, priwerti, ‘przywrzeć’, iwerti, ‘nawlec (igłę)’, prus. etwereis, ‘otwórz’, lit. atwiras, ‘otwarty’, wirtinē, ‘wiązka’, wora, ‘długi rząd’ (rus. wierienica), waras, ‘drąg’, apiwaras, ‘obora’, apywara i perwara, ‘powrozy’; ind. apa-wrnoti, ‘otwiera’, api-wrnoti, ‘zatwiera’; grec. aeirō, ‘wiążę’, aortē, ‘wór’ (stąd aorta); łac. aperio, ‘otwieram’ (apertura), i operio, ‘zamykam’ (stąd i koperta, z co-operio); goc. warjan, niem. wehren, Wehr, ‘tama’.
wrzemię, ‘czas’, wrzemienny, ‘doczesny’, tylko w 13. wieku (Kazania świętokrzyskie); już kopista psałterzowy w 14. wieku nie znał prasłowa i napisał: »w brzemię« (puławski: »czasu«, ale na innem miejscu zamiast: »we wszelkiem czasu« psałterza florjańskiego i Modlitw Wacława napisał, z równym błędem: »we wszelikie brzemię«). U innych Słowian znaczy ‘pogodę’, por. rus. bezwieremje, ‘niedola’. Słowo zaginęło na całym Zachodzie, dotrwało na Bałkanie i Rusi: cerk. wrěmę, bułg. słowień. wrěme, serb. wrijeme, rus. wieriemja, a z cerk. wriemja. Poszło może z *wert-men, ind. wartman-, ‘kolej’; pień p. wiercieć.
wrzkomo, wrzekomo, rzkomo, p. rzec.
wrzód, owrzedziały, wrzedzisty, wrzedliwy, wrzedzić; wrzedzienica, ‘absces’; śpiwrzód, ‘roślina lecząca wrzód’. Prasłowo; cerk. wrěd, ‘szkoda, rana, trąd’, wrěditi, ‘szkodzić’, tak samo na całem Południu, bułg. wrěda, ‘szkoda’, serb. wrijedjati, ‘wrzedzić (ranę)’; czes. wrzed, łuż. (b)riod, rus. wried, wriedit’, wriednyj, ‘szkodliwy’, powrieżdienyj, ‘ułomny’, małorus. weredyty, wereżenyj, z czego nasze nad-wereżać, nadwerężyć (p.). Brak w lit.; chyba w nazwie ‘żaby’, łotew. wardē, lit. warglē i warle (gl z dl, jak nieraz)?
wrzos, roślina ‘erica’; wrzesień; prasłowo; cerk. wrěs, serb. wrijes, czes. wrzes, łuż. (w)rios, rus. wieries(k); łotew. wirsaji, ‘erica’, lit. wirżiai, ‘erica’ (ż zamiast s, jak w nazwie owsa, p.?). Pień nieznany bliżej; postać pierwotna *wers, nie *werch, jak nieraz bywa (por. rus. worsa, chors).
wskopec, ‘pod trop’, wskopeczny, w 17. wieku, »pies co wspak szuka zająca... nie zawżdy wskopec chodzi, ale idzie czasem i dobrze«, »w którą stronę żeby wskopec ani szukał ani gonił«; por. cerk. zaskopije, ‘śledzenie’.
wskórać, w 16. i 17. wieku pisane i wskurać, ‘zyskać, nabrać sił’: »miasto (kościół) do tego czasu wskórać nie może«; od kory-korzyści (p.); nieznane innym Słowianom.
wskurstać, ‘pobudzać’: »byłbym milczał, gdyby mnie twoje pisanie nie wskurstało«; narzeczowe kur-
