ki), z którego i niem. Wien wyszło. Inne nazwy: Becz (nazwa węgierska ‘przygrodków’); Dunaj; rus. Wiena z franc. Vienne.
wiedzieć, wiem; wiedza (jak widza); p. wiadomy, wieść. Prasłowo; cerk. wěděti, wěm’ obok wědě, wěgłas (‘mądry’, co »wie głos«; u nas tylko w nazwach osobowych, Wigloz w 13. wieku, i i.). Pień ten sam co w widzieć (p.); z głoską i tylko o ‘patrzeniu’, z głoską ě (oi) tylko o ‘wiedzy’, czego inne języki nie przestrzegają. Cerkiewne wědě, ‘wiem’, grec. oida, ‘wiem’, idmen, ‘wiemy’; goc. wait, witum; indyjskie weda-, widmas-, awest. waēdā- (Słowianie nie rozróżniają już samogłoski pniowej, przeprowadzili ě, oi, i przez dalsze liczby); ind. wista-, ‘znany’; grec. a-istos, ‘nieznany’; niem. ge-wiss, unwissend; prus. waisei (cerk. wěsi), ‘wiesz’, waidimai, ‘wiemy’, waisnan, ‘wieść’ (Litwie samej brak tego pnia), waidina, ‘pokazują’, powaidint, ‘uczą’ (lit. waidintis, ‘zjawiać się’, i waidas, ‘zjawa’, waizdas, ‘widok’). Tu należy dalej nasze wiedzać we złożeniach z od- i na-: odwiedzać, odwiedziny, nawiedzać kogo, cerk. nawěżdati: w tem jedynem woid-, wěd-, o ‘widzeniu’, jak w lit. waidas. Pierwsza osoba wiem służy potwierdzaniu i staje się przysłówkiem, u nas dziś tylko w bowiem, albowiem, ale w dawnym języku, do 16. wieku, np. w pierwszej części psałterza, wiem w znaczeniu ‘bo, ale’, stałe, np.: »rzekł wiem jest (‘bo rzekł’; wiem zawsze po słowie), »jenże wiem miłuje lichotę« (‘ale kto kocha złość’). Do wiedzieć liczne złożenia, zwłaszcza z po-: powiedzieć, powiem (znaczy: ‘dam wiedzieć, dam znać’), częstotliwe powiedać i powiadać (obie postaci prapolskie), skrócone pedam i padam (‘powiadam’); w dalszych złożeniach opowiedzieć, opowiedanie (sięga do 19. wieku) i opowiadanie; odpowiedzieć, odpowiadać, odpowiedź (w 16. wieku jeszcze ‘wyzwanie na pojedynek’); spowiedać i spowiadać (spowiedź, spowiednik); wypowiadać; zapowiadać (zapowiedzi). Dalej dowiedzieć się, częstotliwe dowiadywać się; wywiadywać się (wywiad), zawiadywać (zawiadowca), itd.
wiedźma, wiedma (szczególniej w 17. wieku częste, niemal stałe), z rus. wied’ma; czy nie własne? (por. bielmo itp.); czes. wiedi, niby ‘wieszcze’.
wiek, wieczny, wieczność, wiekui, wiekuisty, wiekować, wiekowy. Prasłowo; u wszystkich Słowian tak samo, cerk. wěk, itd., ale tu i owdzie występuje znaczenie ‘siły’: słowień. »sol wěk zgubi«, »wes wěk iz njega prěszel«, »mocz ino wěk kaj storiti«, ‘moc i siłę co zrobić’, weczan, ‘silny’, rus. uwieczit’, uwieczje, ‘okaleczenie’, obezwieknut’, ‘osłabieć’. Lit. wiekas, ‘siła, życie’, weikti, ‘czynić’, weikus, ‘zwinny’, wikrus, ‘rzeźwy’; łac. vincere, ‘zwyciężać’, per-vicax, uparty’; niem. dawne wig, ‘walka’, weihan, ‘walczyć’, dziś weigern. Litewskiemu wikrus, ‘rzeźwy’, odpowiada nazwa rzek słowiańskich, Wkra, (niem. Ucker, Uckermark, od szczepu Wkran, Ucrani w 10. i 11. wieku). Tu i wiek we złożeniu: człowiek.
wieko, wieczko; w biblji raz zamiast »kosz«; powieka, powieczki (niby ‘pokrywka’); prasłowo; u wszystkich Słowian tak samo; cerk. wěko, ‘powieka’; lit. z inną samogłoską, woka(s), ‘wieko’ i ‘powieka’. Od tego samego pnia wē- (ind. wjā-,
