rzeczownikiem na -ota (por. lich-ota) od *ochwy, ‘rzeźki, wesoły’; przymiotnik ten prasłowiański zna staroczeskie (ochwiti, razochwiti), a szczególniej załabskie (piją tam »na wochwotę«, t. j. ‘na zdrowie’); od ochoty: ochoczy, jak od roboty: roboczy, słowo nieznane jeszcze Knapiuszowi, z niepolskiem (ruskiem) cz (zamiast c); roboczy może być rusyzmem (Knapiusz ma tylko robotny, ochotny), a ochoczy na jego modłę ulane (rus. raboczyj i ochoczyj). Prasłowo, tylkoż ze chceniem, jak upornie twierdzą, nic go nie łączy.
ochrostać, ‘otrzaskać’: »aż się stado ochrośnie i ubezpieczy«, »ochrostani przez nieszczęścia«; »aby zwierz ochrosi ocierania usłyszeć nie mógł«; od chróstu (p.).
ochwat, dziś tylko u bydła i koni; p. chwytać; w 15. wieku i u ludzi, o ‘wymiotach’, ‘chorobie morskiej’; u Stanka r. 1472 jest i »miłość uchwacona«, o ‘pomieszaniu zmysłów’.
ociętny, ‘zacięty, zawzięty’; dalsze urobienia ocętały, ocękały (»serca zatwardziałe a ocękałe«, »gorączki ocękałe«) rażą tem »twardem« ę; przypominają mimowoli ocokały, ‘zawzięty’; wszystko z 16. i 17. wieku (Mączyńskiego ociokały, ociokać czy ocokać, ‘ogłaskać, obłaskawić’, innego początku ?).
oclić, oclenie, ‘ozdrowienie’, p. cło; dzisiejsze oclić, oclenie, ‘obłożenie cłem’, od tego samego cła poszło, ale znaczenie inne.
oc(k)nąć się, do tego nowe częstotliwe ocykać się, zamiast *ocycać się, bo w ocknąć, ocknięty, ockniewać, k dopiero w 16. wieku między c-n wstawiono; rus. ocznut’ sia, czes. octnouti se; p. cucić; na Białej Rusi mówią nawet oczinać sia, wedle ocznuć sia; *ocycać niema nigdzie u Słowian, jest tylko ocucać.
ocusztrzyć czy oczustrzyć, ‘obgryźć’, w 17. wieku; niby ocudzić (p. cudzić), ‘oczyścić’(?).
od(e), przyimek, zastąpił w ciągu 15. wieku dawne ot, co się dochowało w ot-wierać, ot-chłań. Przyimek u Słowian; na Litwie wyłącznie przedstawka: at- obok ata- i ati- (por. nasze obo- i obi- pod ob), goc. it-; w innych językach przysłówek, ind. ati, ‘nadto’, grec. eti, ‘jeszcze’; łac. et, ‘i’. Znaczenie u Słowian i Litwy to samo; postać ot Ruś dochowała; obok od jest ode- przed zgłoską, we której ogłuchła półgłoska, np. odemnie, oderwać. Jak my, tak i inni Słowianie (bałkańscy, Czesi) od, nie ot, znają, uogólniwszy postać z odbić, oddać, i na odkąsić, odpust, a wkońcu i na odemnie, zamiast otemnie, co jest w psałterzu i biblji, chociaż ode- i tu już stanowczo przeważa.
odchłań, częściej jeszcze otchłań; i obok odchlina, odchlisko, odchlisty, jest otchlina, otchlisko, otchlisty, chociaż już Leopolita »odchliny niebieskie« pisze, obok przetchliny (obie postaci i w biblji brzeskiej r. 1564); w psałterzu otchłań; w widocznym związku z chłonąć, pochłonąć i chłanąć, wychłonąć, ale odchlina, odchlisko, na samo chl-wskazują; przetchliny z mylnem t.
odeszty, ‘porzucony’, ‘od którego odeszto, odeszli’; »z odesztym worem«, »Jowisza odesztego w pieluchach«, Potocki; p. szedł, szcie.
odłużyć, ‘odłuskać’, »bób (lub groch) odłużany«, t. j. ‘odłuskany’, małorus. nałuzaty; czes. odlusztiti, nasze wyłuszczyć i u wszystkich Słowian łuskać, ale jest i łuzgać: bułg.
