biblja tłumaczą ‘sculptilia’ (‘ryte rzeczy’) przez obrazy, obraźnik r. 1532 ‘snycerz’, ale już w psałterzu znaczy obraz ‘podobiznę’, a w biblji i ‘ozdobę’. W czeskiem tak samo; w ruskiem obraz znaczy i ‘kształt’, ‘sposób’, i ‘obraz świętych’ (z polskiego ?), a rus. prieobrazit’ odpowiada naszemu przeobrazić (ale dalej obrazowat’, obrazowanije, ‘wykształcenie’, bezobraznyj, ‘niekształtny, potworny’); u Serbów obraz znaczy ‘twarz’, obrazac ‘wzór’ (jak ruskie obraziec), ale obrazit ‘kształtny, piękny’. Nazwa obrazki dla ‘arum maculatum’ (od nas Ruś ją wzięła, jak zawsze) chyba nie od nakropionych biało listków.
obraza, obrazić się, obraźliwy, jak uraza, od tego samego pnia rěz-, p. rzezać; od ‘uderzenia fizycznego’ (np. »obraził nogę o kamień«) przeniesione na ‘moralne’.
obręb, obrębek, w biblji obręba (»listwa«, Leopolita), obrębiać; od rębania; dalej obrąb, obrąbek, to samo; u wszystkich innych Słowian: serb. obrub, itd. P. rąb.
obręcz, obrączka, od ręki przeniesione na ogólniejsze znaczenie, np. »obręcz na beczkę« itd.; prasłowiańskie, np. serb. obruczati baczwu, ‘nabijać beczkę obręczami’.
obrok, jak narok, urok, znaczył pierwotnie: ‘co obrzeczono, t. j. ustanowiono’, a więc ‘dań’, ‘podatek’, ‘rozchód dzienny’, ‘strawę wyznaczoną na dzień’, aż zszedł na ‘karmię dla koni’; podobnie i u Czechów od ‘dochodów (rocznych)’ do ‘karmi’.
obrót, obrócić, obracać, z *obwrót, p. wrot.
obroża, obróż, z ob- i wroz- (tego samego co w powróz), bo po b przyimka w nagłosu pniowego »ulatnia się«; poszło więc z *ob-worzja; p. powróz.
obrus dostał się na stół dopiero w 14. wieku. Pierwotnie służył ucieraniu rąk, potu; cerkiewne nie zna jeszcze innego obrusa, ubrusa. Ale »ociera« się i żelazo, ostrząc je na brusie, więc brus prasłowiańska nazwa dla ‘kamienia szlifierskiego’, ‘osły’ (my ją niemal zapomnieli), czes. brus, ‘osła’; tak samo ociera się ziarno w żarnach, i najdawniejsze zapisane zdanie polskie zachowało czasownik pobrusić dla ‘mełcia’ (z połowy 13. wieku: »daj ać ja pobruszę, a ty otpoczywaj«, mówi mąż do żony); co 1535 r. szlifem zowią, nazywa Stanko 1472 r. jeszcze brusinami. Tu i bruśnica, co Niemcy pożyczyli jako Preisel-beere, bo jej jagody łatwo się ocierają, opadają. Pień brŭs-; z wydłużonem ŭ = y: brys; z wokalizacją o: brus, z *brous; u nas tylko ta ostatnia postać, ale cerk. bułg. brŭsnąti, ‘golić’, rus. bros, ‘odpadki’, brosať, ‘rzucać’; cerk. brysało, ‘pędzel’, serb. obrisacz, ‘ręcznik’, obrisati, ‘obcierać’; serb. ubrus, ‘obrus’, itd.; w lit. bujnie zastąpione, ale z -k wobec słowiań. -s, co nieraz bywa: ibrukti, ‘wepchnąć’, brūkis, ‘kresa’, brukne, ‘bruśnica’, braukti, ‘ścierać’.
obrzazać, obrzazować, »winnice nie będziesz obrzazować«, biblja; p. rzezać; dziś obrzezka, zamiast obrzazka.
obrzazg i obrzask, ‘niesmak, cierpkość’; obrzazgły, o mleku, piwie, ‘poczynającem kwaśnieć’; słowo to samo co brzask, brzazg (p.), o ‘świetle’ i ‘mroku’.
obrzedni, ‘rzadki’, »witanie obrzednie« (‘niecodzienne’), »po stole obrzedniem« (‘gdy półmiski na nim
