i ‘włóczęgach’, więc może z landati, ‘włóczyć się’, odmienione; do nas z Czech, nie przed 18. wiekiem; samo land-, o ‘włóczeniu się’, ‘żebraniu’, jest u nas w 16. i 17. wieku: »żebraczyna... łandykuje«, r. 1599, »dajcie łantyce«, r. 1661; na Rusi łandaty, łanduwaty (u nas narzeczowe landzić i lędzić, ‘żebrać’), u innych Słowian landati, landarati, ‘wałęsać się’, jawna obczyzna (niem. landern, schleudern?).
łajno, o ‘kale bydlęcym’ (kale używanym i dla opału, wytłaczanym; w cerk. iłowa łajna o ‘cegłach’), więc pień lei-, o ‘smarowaniu’, łac. lino, ‘gładzę’, grec. leios, ‘gładki’, niem. Lei-m i Lehm, prus. laidis, ‘glina’. U wszystkich Słowian tak samo; czes. lejno.
łaknąć, łakomy z licznemi urobieniami, łakoci, łakotki, łakotliwy; z miękką półgłoską przed n: łaczny, ‘głodny, łaknący’, łacznieć, łączność. Przestawka ogólnosłowiańska z olk-, lit. ałkti, ‘łaknąć’, ałkanas, ‘głodny’, prus. alkins, ‘trzeźwy’. W cerk. istnieje jeszcze postać nieprzestawiona: ałczen, czasownik ałkati, ałczą, obok łakati, łączą (nie mamy już tego czasownika pierwotnego); brak dalszego pokrewieństwa.
łałok, ‘podgardle wołu’, cerk. łałok i łałoka, ‘podniebienie’, toż u innych Słowian; na Rusi mylne łałki, ‘dziąsła’, zamiast łałoki; czes. laloch, lalouch, lalok (i u koguta, u ucha); zdwojenie do łokać (p.).
łamać, łamanie (np. w kościach), ułamek, łamańce, łamliwy, łamigłówka; częstotliwe do łom- (p. łom i lemiesz); tak samo u wszystkich Słowian; ale łamię, jak i u Czechów, zamiast łamam; lit. łoma, ‘nizina, dół’.
łan, obszar pola; »w Mazowszu mierzą na włóki, w Małej Polszcze i Rusi na łany«, wedle Grzebskiego; łanowe, ‘podatek (dwugroszowy) od łanu’; łanowy (żołnierz, łanowiec); powtarza się u Czechów; na Południu prawie nie istnieje (serb. narzeczowe lanac, z tego węg. lánc, ‘morg’; łac. laneus powtarza tylko nasz łan). Pewne jest, że wymiar łanowy (od piętnastu do stukilkadziesiąt morgów) przybył do nas dopiero z osadnictwem niemieckiem, że rzecz, a więc i nazwa, obca, i poszła, przez Czechy, z niem. Lehn (p. lenno).
łani, łania, przestawka z *al-ni, cerk. alniji; czes. laní, itd.; p. jeleń; prus. lit. alne, elne, celt. elain, ‘łania’; łacina średniowieczna ‘konwalję’ nazywa ‘auricula cervi’, co w 15. i 16. w. tłumaczą: łanie uszko, łanka, łanysz, łanoszka; od nas przeszło to na Ruś, łandysz; u Czechów lanýż, nazwa grzybów (‘jeleniej gębki').
łańcuch, łańcuszek, łańcuchowy, w 15. i 16. wieku przeważnie lencuch, leńcuszek, zastąpił dawny rzeciądz (p. wrzeciądz); z niem. Lannzug, złożonego z dawnego Zug, ‘ciąg’, i lanne (z czego nasze łanwy, ‘powrósła czy pręty łączące oś z orczykiem’; czes. lano, ‘lina, powróz’; serb. lanac, ‘łańcuch’). Narzeczowo i łajcuch, lejcuch.
łapa, łapka; łapki, ‘wyłogi’; łapowe, łapówka, łapownik; łapia(s)ty; por. łabaj; litew. łopa (psia, niedźwiedzia), łotew. lēpa, goc. lōfa, staroniem. laffa, ‘dłoń’; por. łopata. U Czechów z nagłosowem t-, d-: tlapa, dlaba, u nas narzeczowe dłapa.
łapać, łap! łap-cap; łapie, łopie, ‘rychło’, narzeczowe; pierwotna odmiana: łapam, rozkaźnik łapaj!,
