Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 308.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

laksa, laksować, o ‘przeczyszczaniu żołądka’, z łac. laxare, od laxus, ‘mdły’, niem. laxiren.

lala, lalka, laleczka, słowo pieszczotliwo-dziecięce, u nas dziś tylko łątkę (p.) oznacza, u innych Słowian stopnie pokrewieństwa, gdyż to takie samo zdwojenie jak baba, dziad itp.; więc u Załabian lola ‘ojciec’, jak i na Małej Rusi; na Bałkanie lela ‘ciotka’, podobnie na Rusi (bułg. lelak ‘wuj’); i na Rusi i u Słowieńców zabawce dziecięcej również służy; lalka i dla ‘źrenicy’, w której się człowiek-lalka źwierciedli.

lama, lamować, lamówka, z czes. lem, ‘listwa, obrąbek, oszycie’, lemowati, ‘obrębiać’, lemec, ‘kołnierz’, nie z franc. lame, co ‘blaszkę złotą’ oznacza; od naszej lamy rus. lamka, ‘lina’, tjanut’ lamku; wszystko z dawnego niem. līm, ‘obrąbek’.

lament, lamentować, lamęcić; lamentarz żartobliwie zamiast elementarz (od plag szkolnych) już w 16. wieku (po intermedjach); lamentliwy; z łac. lamentum od pnia la-, o okrzykach (la-trare, ‘szczekać’).

lampa, do oświetlania; w 15. wieku i lampasz; lampjon; lampiarz; lampka, ‘kieliszek’; łac. lampa z grec. lampas, ‘światło’, ‘pochodnia’ (czeskie dawne lampasz z tego); franc. lamper, ‘pić’. Por. latarnia.

lampart, nazwa ‘leoparda’; najdowolniej przeniesiona na ‘urwisza, ulicznika’, lampartować się, lamparterja; lampart z dawnego lempart (r. 1610), przeróbka z czes. lewhart zamiast lewpart (co tłumaczy niby złożenie łacińskie), ale lewhart przeszedł u nas i w nazwę herbową Lewart (stąd Lewartów). Może wpłynęło tu imię Lampert, znane dawniej dobrze (?). P. leopard.

lampas, ‘galon, obszycie’, z franc. lampasse (rodzaj materji).

lamus, dawniej lemus, lamusik, ‘sklepienie, magazyn’, z niem. Lehmhaus (dosłownie: ‘dom z gliny’).

landara, ‘kareta’, z niem. Landauer, od miejsca wyrobu, Landau; por. kocz.

landszaft, ‘krajobraz’, 17. wieku lanczaft i lanczoft, z niem. Landschaft.

lanka, ‘koszula, ubranie długie’, w 15. i 16. wieku, z łac. lancus od lana, ‘wełna’.

larendogra, ‘wódka rozmarynowa’, z franc. la reine de Hongrie (‘królowa węgierska’).

larma, larum, larmo, lermo, ‘bicie na trwogę, sygnał obozowy, pobudka’, z włos. allarme (p. alarm).

larwa, ‘maska, maszkara’, ‘mara’, z łac. larva.

las, lasowy i leśny; leśnik, leśniczy, leśniczówka; lasowiacy; lasek; Polesie, o ‘niewysokopiennym lesie’ właściwie; akty urzędowe 16. wieku mylnie tłumaczą Podlasie przez Subsilvanus (p. Lach); Poleszuk; podlaszczek, ‘primula veris’; lesisty, zalesić itd. Pierwotna nazwa ‘lasu’ była: drzewa, las zaś znaczył ‘drzewo-budulec’, jak do dziś na Rusi lesa ‘rusztowanie’, les ‘drzewo-materjał’ (podobnie u innych Słowian), ale już w cerk. ma lěs znaczenie naszego ‘lasu’, i tak u wszystkich Słowian. Pień ten sam co w lasa, laska i leszczyna. Imię własne Silvester tłumaczono stale Lasotą, wyjątkowo i Leśnikiem.

lasa, ‘krata’, ‘ruszt’, ‘sito’, ‘gęste drabiny dla przegródki’, lesica (to samo), p. las; lasowy, ‘kraciasty’; lesica, wkładana na ręce, służyła i karze.

laska, laskowy (»w laskach«),