kami ówczesnego okresu dziejowego. Warunki te jednak zaczynały ulegać zmianie.
Wkrótce potem nastąpiły dwa fakty, które zmieniły całkowicie sytuację i zmusiły do szukania nowych dróg. Jeden z tych faktów był natury politycznej, a drugi natury ustrojowo-społecznej: 1) W całej Europie podnosić zaczęła się fala faszystowska, której rezultatem było w niektórych państwach zlikwidowanie form demokratyczno-parlamentarnych, zniesienie swobód obywatelskich, zniszczenie zdobyczy osiągniętych przez klasę robotniczą w ostatnim okresie i ustanowienie dyktatury skierowanej swem ostrzem przeciw klasie robotniczej i jej klasowym organizacjom. W Polsce znalazło to, począwszy od przewrotu majowego 1926 r.,[1] wyraz w likwidacji systemu rządów parlamentarnych, w ograniczeniu praw gwarantujących swobodę walki politycznej i ekonomicznej, w pogorszeniu ustawodawstwa społecznego. 2) Zjawisko powyższe było objawem wtórnym zjawiska nieskończenie ważniejszego, które zaczęło występować coraz wyraźniej. Ludzkość weszła w okres ostrego kryzysu ustroju społecznego, w okres wyraźnego bankructwa kapitalistycznych form wytwarzania i podziału bogactw.
Oba te zjawiska pociągały za sobą niedwuznaczne konsekwencje. Jeżeli ustrój społeczny wchodzi w stan zasadniczego przesilenia, na porządku dziennym życia staje zagadnienie realizacji socjalizmu, a więc znów bezpośrednia walka o socjalizm. Program 1920 r. mówił o walce, która ma za cel nie poszczególne reformy, ale całkowitą zmianę ustroju, jednak przewidywał przedtem etap pośredni i opracował dla niego szczegółowy program minimalny. Teraz ten etap był już skończony, gdyż wobec bankructwa kapitalizmu, całkowita zmiana ustroju dorastała do roli zagadnienia bezpośredniego. Walka o poszczególne reformy, walka demokratyczno-parlamentarna stawała się bezprzedmiotową. Stawała się też, co było decydującem, fizycznie niemożliwą. Faszyzm odebrał możność wyboru dróg walki, zamknął przed klasą pracującą drogę parlamentarno-demokratyczną. Należy podnieść jeszcze jeden moment. Bankructwo kapitalizmu i związane z tem chroniczne bezrobocie, pociągnęło jako konsekwencję zmniejszenie się proletariatu. Powstały natomiast miljonowe masy spauperyzowanej ludności, zubożałych chłopów i rzemieślników, zdeklasowanych lub bezrobotnych umysłowych pracowników, młodzieży, która nigdy nie pracowała i niema nadziei dostania pracy, wreszcie robotników pozbawionych oddawna pracy. Masy te są objektywnie antykapitalistyczne, ale znajdując się w położeniu bez wyjścia, są łatwym łupem demagogji faszyzmu i jego podporą. Zadaniem klasy robotniczej jest skierować te fale niezadowolenia we właściwe łożysko i stanąć na czele ruchu wszystkich warstw społecznych, w których interesie leży przyśpieszenie procesu przekształcenia ustroju społecznego.
Wynikały z tych objektywnych faktów jasne wskazania programowe. Przed partjami socjalistycznemi narodów znajdujących się w tem
- ↑ Na tle ustosunkowania się do przewrotu majowego doszło w łonie P. P. S. w r. 1928 do rozłamu. Rozłamowcy, którzy zajęli pozytywne stanowisko wobec dyktatury, stworzyli odrębną organizację p. n. P. P. S. byłej Fr. rew. XX kongres (1928 r.) pouwolnieniu partji od dywersji, stwierdził jednolite stanowisko walki z faszyzmem.
