Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/383

w związku, wskazać przynajmniéj powinien źródła, z których światło spłynąć może. Z tego powodu podania o potworach, w słowiańskich pieśniach i skazkach utrzymujące się, znalazłyby tu miejsce właściwe, gdyby gdzieindziéj przedmiot ten, obszerniéj już obrabianym nie był. Wspomniemy główniejsze tylko z tych istot bajecznych.
 Do wszystkich w ogólności stworzeń, przywiązane były symboliczne znaczenia, które trafnie wyjaśnić się starał A. Afanasiew, w rozprawie swéj o bóstwach zoomorficznych Słowian. (Zoomorficzeskija Bożestwa u Słowian. Otieczestwien: Zapiski. T. LXXX. — 1852. — 189, i t. d). Ptak oznaczał wicher, błyskawicę, światłość, a szczególniéj fenomena powietrzne; na czele ptaków u Słowian stały: kruk wieszczy, mieszkający na dębach, orzeł, łabędź, gołąb’, i kogut, osobliwie czarny. W powieściach ludu ruskiego, występują oprócz tego ptaki mythyczne, jako to: Stratim-ptak, żyjący na oceanie (burza); Zar-ptak (słońce), i na wyspie mieskający Justryca. — Nie mniejsze miały znaczenie: Koń; godło Peruna; ognia, słońca, którego powieści często malują z ognistą grzywą i płomiennemi nozdrzami; Tur (byk), jedno z uosobień boga Słowian, zdające się oznaczać żywioł wody, morza; Wilk, który, jak u Skandynawów, występuje u nas siłą nieczystą uganiającą się za słońcem. Napaści wilków na słońce i księżyc, jako dzieci Fenrysa, wystawiały zaćmienia.
 Do bajecznych istot, należy naprzód Żmija, Smok, o którym podanie może z pierwotnych czasów świata przechowuje się wszędzie. — Wyznać potrzeba, że niektóre z istot przedpotopowych doskonale przedstawiają latającego Smoka, Żmiję; jest to wynaleziony niedawno Pterodaktylus, którego pamięć przechowała tradycja ludów. Zwycięztwo nad Smokiem, w mythach zachodniéj Europy, najczęściéj oznacza wstrzymanie wód