Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/339

 Opisaliśmy wyżéj zabytki z epoki kamieni, są one rzadkie bardzo i w liczbie nie wielkiéj; pomniki z okresu bronzu, wspomniane też zostały, gdyśmy o grobach tego czasu mówili. Najliczniejsze są ozdoby i sprzęty, z najbliższego nas trzeciego okresu żelaza, który X — XI wieku dochodzi. O tych tu, nie wyłączając drugiéj epoki, więcéj jeszcze powiedzieć chcemy. Szczątków dość wielka doszła nas liczba, a co dziwna, znać skutkiem stosunków handlowych i społecznych, które w tym okresie ludy z sobą łączyły, na wielkiéj przestrzeni Europy, zwłaszcza na wschodzie i we wschodnio-północnéj jéj części, sprzęty te są jednostajne, na jedną formę i sposób wyrabiane. Probuje to, że w czasach przedchrześcijańskich mieszkańcy tych krajów, których część dziś Germanja posiadła, zostawali na jednym cywilizacji stopniu i obyczajem ku sobie zbliżać się wszyscy musieli. W starych kurhanach Inflant i Litwy, Polski, Wołynia, Ukrainy, Meklemburga, Pomorza, w Saksonji, Czechach, Morawji, nad Dunajem, i w Rusi, obok kości palonych i niepalonych, obok popielnic, w katakombach sklepionych pod pokrywą mogił, pełno wszędzie i wszędzie jednakich ozdób spiralnych drucianych, pierścieni, nożów, mieczów, paciórek, krążków, kółek, dzwonków, naszyjników i naramienników, jakby w jednéj odlanych formie.
 Na ten sprzęt jeszcze zwróćmy uwagę na chwilę.
 Hełmy. — Rzadkie są hełmy z czasów przedchrześcijańskich, bo też zapewne nie wielu rycerzy, tą kosztowną częścią uzbrojenia poszczycić się mogli. Więcéj daleko przywdziewali na głowy, łby źwierząt dzikich, osadzone na drewnianych kabłąkach, lub żelazne i bronzowe obręcze (Nestor), broniące czaszkę od cięcia.
 D-r Kruse w Inflantach nie znalazł żadnego starożytnego hełmu; trafiła się tylko w grobach czapeczka kruszcowa, złożona z kształtnie zwiniętych w spiralną linję drutów, które pięcią kręgami otaczały głowę, a zakończone były blachą, u któréj wierzchu na kółku wisiał rodzaj dzwonka. (Aszerade).