Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/315

ale dla czego takich czar nigdzie a nigdzie dotąd, prócz w Prilwitz, nie znaleziono? Znamy jedną tylko misę z wizerunkiem Siwy w Czechach, którąby z niemi porównać można. Trudno to wytłumaczyć inaczéj jak podrobieniem, do którego powód dać mogły źle zrozumiane wyrazy Helmoldowéj kroniki: (Lib. I. cap. LII.). »Est autem Slavorum mirabilis error, nam in conviviis et compotationibus suis, pateram circumferunt, in quam conferunt, non dicam consecrationis sed execrationis verba, sub nomine Deorum, boni scilicet atque mali et.c.» — Zgodnie z temi wyrazami kronikarza, czary prilwitzkie okryte są postaciami bóstw i napisami consecrationis. I tak na dnie jednéj czytamy Rhetra (15.); na drugiéj Uri — Zirnitra (20.); na innéj charaktery magiczne (26.); na innéj jeszcze z trzema głowami Ruguit-Rhetra (29.) i t. p. Spotykam i tu wątpliwości w samych napisach, naprzykład gdy w pośród wyrazów słowiańskich znajdujemy wspomnianych Barstuków (Barzdukaj, brodaczy) litewsko-pruskich, o których czci u Słowian wielce wątpiemy. Z resztą litewszczyznę, która się tu zamieszała, można całkowicie wyłożyć jednym Łasickim, z którego zdaje się być wyjętą, jak i początek modlitewki do Perkuna, wspomnianéj wyżéj (zob. Thunmann: Untersuch. über die Gesch. einiger nord: Völker. 225.). Godna uwagi, że ta formułka czytać się daje i wykładać po litewsku i keltycku zarówno.
 Cały zbiór tych czar, jak je widziemy u Potockiego, uderza bogactwem ornamentacij i pomysłów w ozdobach, obok nadzwyczaj niedbałego ich wykonania, tak, że i tu przychodzi na myśl niepodobieństwo, by artysta co je potrafił ułożyć, mógł tak licho piękną wykonać ideę. Sprzeciwia się to naturze rzeczy; kto głowy ludzkiéj cale rysować nie umie, ten jéj do ornamentacji mis i sprzętów pewno nie użyje, nie będzie nią zbytnie szafował; a kto sztukę posiadł całą, ten o wykonanie tego co robi, starać się musi.