Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/463

 Z obu wymienionemi już powiatami graniczy na zachodzie Opolski, zajmujący wielki obszar po obu stronach Małapiany, na prawym brzegu Odry, i kilka mil po lewej stronie tej rzeki. I w tym powiecie gleba jest na ogół piasczysta, wioski rzadkie, a lasy pokrywają znaczne przestrzenie. Powiat ten posiada dwa miasta: Opole (Oppeln) nad Odrą, niespełna dwie mile powyżej ujścia Małapiany, i Krapkowice (Krappitz), również nad Odrą, po lewej stronie tej rzeki, nad kolanem, tam, gdzie, wyszedłszy z powiatu Kozielskiego, zwraca się ku północy. Opole, miasto piękne, zamożne, pełne pamiatek historycznych, z paru starożytnemi kościołami i szczątkami 2 zamków piastowskich, niegdyś stolica księstwa opolskiego, obecnie obwodu regencyjnego, miało w r. 1900-ym 30,115 mieszkańców, w tej liczbie blizko 6,000 Polaków. Jest ważnym węzłem kolejowym, z którego rozchodzą się tory: do Wrocławia, Nisy, Bogumina, Katowic, Lublińca, Oleśnicy. W Krapkowicach naliczono w r. 1900-ym 2,290 mieszk. Miasteczko łączy się torami kolejowemi z Prudnikiem (Neustadt) i torem opolsko-bogumińskim. Z mniejscowości innych wymienimy osadę Pruszkowo (Prostkau) z szkołą ogrodniczą i leśną, oraz wieś Klucze (Klitsch) z sławnym kościołkiem drewnianym, pamiętającym bardzo dawne czasy.
 Posuwając się z Opola ku południowi, dostajemy się do powiatu Wielko-Strzeleckiego (Gross-Strelitz), zamkniętego miedzy Odrą a Małapianą. Spotykamy tam trzy miasta. Wielkie Strzelce nad torem opolsko-katowickim, niegdyś stolicę książąt Piastowskich, miała w r. 1900-ym 5,779 mieszkańców. Ślady przeszłości sa tam jeszcze dość liczne. Między innymi zachował się starożytny zamek. Na południe od W. Strzelc opuszczamy lekko tylko sfałdowaną równinę, która towarzyszyła nam dotąd od granic W. Ks. Poznańskiego, i spotykamy łańcuch odznaczających się znacznie pagórków, zwanych Górami Chełmskiemi. Najwyższy szczyt tego pasma, ciągnącego się od Gór Tarnowskich w kierunku zachodnim ku Odrze, znajduje się w pobliżu tej rzeki i nosi nazwę Góry Ś-tej Anny (385 metrów nad poziomem morza). Na szczycie tej góry bazaltowej wznosi się kościół, cel pielgrzymek nabożnego ludu polskiego. U stoku południowego tej góry leży miasteczko Leżnica (Leschnitz) z 1677 mieszk., a cokolwiek dalej ku