wiony nadzieją wyjazdu do swego drogiego nauczyciela.
∗ ∗
∗ |
Wkrótce obchodził trzynasty rok życia, a zatem wstąpił w wiek, w którym chłopcy niezamożnych rodziców rozpoczynają pracę na utrzymanie własne. W owych czasach jednak, gdy się zajęcie Izraelitów ograniczyło jedynie na drobnym handlu, chłopiec rozpoczynał swój zarobek, obnosząc towary po wsiach i miasteczkach do sprzedawania. Smutny to był los takiego chłopca! Ileż on nie musiał znosić szyderczych ofuknień i zelżywych obelg ze strony innowierców! Podobne upokorzenia znosić musiał także Mojżesz po wyjeździe swego mistrza, gdyż się musiał zajmować roznoszeniem towarów, ale pocieszał się nadzieją, że go wkrótce mistrz powoła do siebie. Nie mogąc się tego doczekać, po roku niespełna w zajmowaniu się handlem udał się do Berlina.
W roku 1743, po pięciodniowej pieszej podróży, przebywszy przeszło 20 mil, z nadwyrężonem zdrowiem, nędznie wyglądając, oszpecony jeszcze garbem, stał ów czternastoletni chłopiec u jednej z bram miasta Berlina, która była przeznaczona do wejścia dla przybywających żydów, gdyż innymi bramami ich nie wpuszczano. Tam prócz chrześcianina stał także strażnik ży-
