Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/89

macierzyńska troskliwość, ojcowska powaga, dobry przykład, obywatelska prawość, prawdziwa religijność, przykładna moralność, zamiłowanie ojczyzny, języka i wszystkiego, co narodowe. Jeżeli przeto rodzice nie zwracają na te główne punkta uwagi lub fałszywie je pojmują a tém samém krzywy wychowaniu nadają kierunek, to szkoła już go nie wyprostuje.
 Ażeby mieć jasne wyobrażenie o wychowaniu domowém społeczeństwa naszego, należy nam je przejść we wszystkich stanach, odkryć jego tajniki, rozłożyć wszystkie strony i przypatrzyć się im z rozwagą, biorąc bowiem rzecz powierzchownie lub zakrywając jéj wady, nie bylibyśmy w możności dać dostatecznéj odpowiedzi na pytanie: czy wychowanie nasze domowe mieści w sobie te wszystkie warunki, jakie do rozbudzenia i wykształcenia ducha obywatelskiego i pracy są konieczne?
 Zacznijmy od dołu. Wychowanie w klasie wyrobniczéj, czy to wiejskiéj, czy miejskiéj, jako téż mniejszych posiedzicieli włościańskich jest najciemniejszą stroną naszéj oświaty. Nie ma ono żadnych zasad, żadnych prawideł i pozostawione jest najczęściéj przyrodzonym popędom. Rodzice, od świtu do zmierzchu przy pracy, nie mają czasu, a choćby go i znaleźli, to brak im wiadomości do wychowania dziecka dla chwały Boskiéj, własnego jego szczęścia i ludzkości dobra. Uważają oni w dziecku pomoc w pracy na przyszłość i podporę swą w starości, to téż starają się dobrze je karmić, aby siły fizyczne jego rozwinąć, duchowe zaś zapuszczają odłogiem, albowiem, nie czując ich w samych sobie, w dziecku téż odgadnąć ich, ani wzmocnić nie są zdolni. Dziecko wyrasta na pół dziko w swawoli, za psoty nigdy w sposób rozumny nie karcone, dopiero, gdy rodziców z innego jakiego powodu pasya napadnie, okrutnie smagane, zamiast szczerego przywią-