Strona:Maksymilian Jackowski - Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże.pdf/242

jące niezawodnie szkło patrzył ów podróżnik, — można się wprawdzie jeszcze wyjątkowo z podobnym spotkać u nas zbytkiem, ale ogółowi przypisywać go nie można.
 Widzimy otóż, jak zabijającym jest w swych skutkach zbytek, nietylko że rujnuje on nasze zdrowie, za krótką chwilę blasku odbiera nam mienie, ale jeszcze fałszywe rzuca światło na charakter nasz narodowy i kazi cześć naszę. Zbytek w Kongresowéj Polsce o wiele swobodniéj grasuje, niż u nas, podsyca go tam żywioł moskiewski, który, przesiąkły cały najdzikszym zbytkiem, zaraża nim pierwiastek nasz narodowy i toczy. Rodacy nasi z pod panowania moskiewskiego zwracają oczy na Księstwo, w szczęśliwszych od nich warunkach pod względem rozwoju umysłowego zostające, i w twardych razach w niém moralnéj podpory szukają. Jeżeli zaś, odwracając się z odrazą od dzikiego moskiewskiego zbytku, zwrócićby się mieli ku nam, a nie znaleźliby rozumnego umiarkowania i oszczędności, tylko zbytek pociągnięty cywilizacyi zaprawą, wtenczas mogłoby ich ogarnąć zwątpienie, za którego skutki odpowiedzialność spadłaby na nasze głowy, jako tych, którzy mieli przed sobą światło a odwracali od niego oczy, którzy wiedzieli, że oszczędność w wielkim aparacie jest tém dnem, na którém zatrzymują się kapitały, a nie chcieli téj prawdy uznać, którzy widomy mieli przykład, jak daleko doprowadzają oszczędnością Niemcy, a nie starali się przyswoić jéj sobie.
 Jeżeli już nie z ekonomicznego, lecz z moralnego punktu zapatrujemy się nareszcie na zbytek, to przyznamy, że z nim bynajmniéj nam nie do twarzy. Sytuacya nasza boleśnie dotykać musi każde tkliwsze serce, a przerażać trwogą każdy głębszy umysł: kajdany na całym obszarze naszéj ojczyzny; zaledwie jedna krew zastygnie, już druga toczyć się zaczyna;