dyny skarb duchowy, po przodkach pozostały nam w spadku, który uwydatnia narodowy nasz charakter, który przypomina rządowi, kim jesteśmy, a z którego zatratą zniknie nasza narodowość w politycznym świecie bez śladu. Milczenie z naszéj strony jest dobrowolném wyrzeczeniem się polskiéj narodowości w obec rządu, jest zaparciem się narodowego życia, jest uprawnieniem zniesienia zagwarantowanych nam praw. Jeżeli gdzie, to tutaj mamy sposobność zadokumentowania, że duch narodowy w całéj pełni w nas żyje, że siła jego nie dopuści wyrządzić językowi krzywdy dla jakichbądź utylitarnych powodów lub konwenansowych względów. Gdy zdarza się, że i dla ostatnich robimy niekiedy koncesye, zwracam przeto na tę okoliczność uwagę, iż przeciwna strona nie zna podobnych sentymentów i nietylko, że nigdy nie wypłaca się nam wzajemnością, ale, co gorsza, na zgubę naszego charakteru narodowego czycha. W obec nieustających ustępstw z naszéj, a coraz śmielszych nastawań z przeciwnéj strony charakter nasz musi się zatrzeć, a prawa nasze muszą zaginąć, jeżeli nie postawimy sobie za główny warunek utrzymania przy życiu naszéj narodowości, — zachowania jéj cechy w życiu prywatném, obrony jéj praw nietylko na sejmie pruskim w obec rządu i reprezentantów narodu pruskie, ale także i w przypadkach, gdzie każdemu z osobna upominać się o nie należy. A upominać się o nie powinniśmy, bez obawy wywołania szkodliwych jakichbądź następstw, albowiem w państwie, które prawami się rządzi, domaganie się dotrzymania takowych powinno otrzymać słuszny wymiar sprawiedliwości. Że nie obejdzie się przy takich sprawach bez drobnych starć, temu nie przeczę, ale takowemi nie należy się ustraszać, ani téż pierzchać z stanowiska, mając słuszną sprawę i legalną podstawę. Zresztą podobne starcia, aby tylko nie przekra-
