Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/795

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

m-ię! = tak to co innego; mówiący = wymowny, dający do myślenia, rozumny; tłómaczyć a. robić wymówkę, przestrzegać (mówiłem ci!).

Mówka, krótka, dobitna, dowcipna mowa; palnąć m-kę = wygłosić z werwą.

Mównica, miejsce podniesione i urządzone dla mówcy, katedra, kazalnica, trybuna (fig.).

Mózg, substancja miękka, szaro-biała, wypełniająca jamę czaszki, siedlisko władz fizycznych i duchowych człowieka a. zwierzęcia (fig.); w anat., dwie wielkie półkule mózgowia, zajmujące największą, przodkowogórną część czaszki; przen., głowa, rozum, dusza; w bot., m. palmowy = rdzeń jadalny z wierzchołka palmy kokosowej; nie mieć m-u = być głupim; m. mi ś. przewraca = mąci mi ś. w głowie, tracę przytomność; suszyć m. nad czym = rozmyślać nad czym usilnie, łamać sobie głowę.

Mózgowiec, wartogłów, zapaleniec; mądrala; człowiek żyjący tylko mózgiem, a nie sercem ani wyobraźnią.

Mózgownica, ciasna, tępa głowa, człowiek ograniczony.

Mózgowy, dotyczący mózgu.

Móżdżek, mały mózg; mózg zwierzęcia, jako potrawa (m. wołowy, cielęcy); w anat., część mózgowa, zajmująca tył czaszki pomiędzy mózgiem a rdzeniem przedłużonym.

M. P., skr. = miejsce pieczęci (w aktach).

Mroczek, zapadający zmierzch, ciemność ledwo ś. poczynająca; w lm., płatki czarne, widziane przez oko chore, muszki; przerwy stałe w polu widzenia, nie zmieniające położenia; w zool., nietoperz gładkonosy (fig.).

Mroczeć, zmierzchać się.

Mrocznieć, stawać ś. mrocznym, ciemnieć, pokrywać ś. mrokiem.

Mroczny, ciemny, zaćmiony, ponury, posępny, chmurny.

Mroczyć, ciemnym czynić, zaciemniać, pogrążać w ciemnościach; m. ś. a. mroczeć, ciemmnym ś. stawać, ciemnieć, zachmurzać ś., pogrążać ś. w ciemnościach; zasępiać ś., zachmurzać ś.; m-y ś. = zmierzch zapada.

Mrok, przejście ze światła do ciemności, z dnia do nocy i odwrotnie; zmierzch, pomroka; m. śmiertelny = śmierć.

Mrowić się, gromadzić ś., ukazywać ś. licznie, krzątać ś, jak w mrowisku, t. j. w znacznej ilości osób a. zwierząt jednocześnie, roić ś., snuć ś.

Mrowie, mrowisko; mnóstwo mrówek; przen., tłuszcza, tłum, mnóstwo; m. a. mrowienie = uczucie na skórze, jakby mrówki w znacznej liczbie po niej chodziły, dreszcze, ciarki, mróz, strach (m. mię przechodzi = wzdrygam ś. z przerażenia a. wstrętu).

Mrowisko, gniazdo mrówek, kopiec mrówek; mnóstwo mrówek; przen., wielka ilość poruszająca ś., mnóstwo, tłum, tłuszcza.

Mrozić, silnie oziębiać aż do zamarznięcia, ścinać mrozem; trzymać na mrozie; przen., robić wrażenie nieprzyjemne, przejmujące, wyziębiać, studzić, zrażać; m. ś., wystawiać ś. na mróz.

Mrozik, Mrozek, niewielki mróz.

Mroźno, przysł. od Mroźny; na dworze m. = jest mróz.

Mroźny, przym. od Mróz; przejmujący mrozem.

Mrówczany, należący do mró-