Strona:M. Arcta słownik ilustrowany języka polskiego - Tom 1.djvu/1025

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Orderm fr., honorowa odznaka w kształcie gwiazdy a. krzyża na wstędze, udzielana przez Papieża, monarchę lub prezydenta rzeczypospolitej za położone zasługi (fig.); rozkaz, ordynans; piśmienne zlecenie, za którym okaziciel otrzymuje z kasy oznaczoną na nim kwotę; odznaka do przypinania na piersiach, dawana przez damy mężczyznom w tańcach figurowych.

Orderat, fr., udekorowany orderami, kawaler orderu, pan orderowy.

Orderomanja, łć., ubieganie się o ordery, żądza posiadania orderów.

Orderować, fr., dawać order, nagradzać orderem.

Orderowy, fr., ozdobiony orderem.

Ordonans, fr., rozkaz, polecenie.

Ordonator, łć., w dawnym wojsku polskiem intendent, czuwający nad skarbem wojskowym, pożywieniem i szpitalami wojskowemi.

Ordowid, Ordowina, Ordownik, roślina — p. Kalina.

Ordynacja, łć., wyświęcenie na urząd duchowny; posada lekarska; zarządzenie porządkujące, układające jakieś stosunki prawne, przepisujące sposób postępowania w danych sprawach; prawne przekazanie spadku w ten sposób, że majątek i jego używanie przysługuje tylko najstarszemu synowi lub najbliższemu krewnemu — p. Majorat.

Ordynacki, łć., przym. od Ordynat; majoracki.

Ordynand, łć., duchowny, mający być ordynowanym.

Ordynans, fr., żołnierz, przeznaczony do pełnienia służby dziennej w koszarach, szpitalu wojskowym, a. do stałej służby przy oficerze; rozkaz, rozporządzenie; być na o-sie = być na rozkazy, być na służbie.

Ordynansowy, fr., przym. od Ordynans; o. oficer = przeznaczony do pełnienia służby dziennej w komendzie a. przy panującym.

Ordynant, łć., ordynujący, wyświęcający duchownego na jego urząd.

Ordynarja, łć., dodatek do płacy sługom i oficjalistom wiejskim w zbożu i innych artykułach spożywczych.

Ordynarjat, łć., urząd ordynatora.

Ordynarjusz, łć., gospodarz klasy, główny nauczyciel klasy; profesor zwyczajny na uniwersytecie; tytuł dawany profesorowi zasłużonemu, złączony z wyższą płacą; robotnik wiejski, pracujący za ordynarję; oficjalista — p. Ordynator.

Ordynarnieć, łć., stawać ś. ordynarnym.

Ordynarny, Ordynaryjny, łć., pospolity, gminny; grubjański, źle wychowany; zwyczajny, pośledni, niewykwintny.

Ordynaryjny, łć., — p. Ordynarny; zwykły, w zwykłym terminie przypadający; sejm o. = zwyczajny; mający ordynarję; o. profesor = profesor zwyczajny uniwersytetu, ordynarjusz.

Ordynat, łć., posiadacz majątku na prawach ordynacji (majoratu).

Ordynatka, łć., forma ż. od Ordynat.

Ordynator, łć., lekarz ordynujący w szpitalu, zarządzający oddziałem szpitalnym, rządca, zawiadowca.

Ordynek, nm., porządek, ład, szyk (zwłaszcza w wojsku); klasa, gatunek, kategorja, grupa.

Ordyniec, tat., Tatar, należący do ordy, hordyniec.