przedstawiają niewątpliwie wzięte z życia typy Ormian. Każda twarz ma swój indywidualny wyraz i swoją charakterystykę wybijającą się ponad przeciętny, konwencjonalny szablon malarstwa bizantyńskiego. Świadczy to, że ewangeljarz pochodzący z epoki rozkwitu sztuki bizantyńskiej jest swego rodzaju arcydziełem wybitnego mistrza, względnie mistrzów współczesnego typowo ormiańskiego malarstwa minjaturowego. Trudne do czytania, jakkolwiek bardzo wyraźne, staranne pismo tuszowe w dwóch kolumnach, składa się z samych dużych liter ormiańskich. Pergamin zachowany bardzo dobrze, jednakże oprawa wymaga naprawy. Z ewangeliarza tego były dotychczas reprodukowane dwie minjatury, mianowicie karta tytułowa ewangelji św. Marka i jedna karta „kanonów“ w książce Glücka: „Christliche Kunst des Ostens“, tabl. 6 i 7, oraz wstępna karta „Hypotesis“ i karta tytułowa ewangelji św. Jana w dziele Maxa v. Berchema i prof. Józefa Strzygowskiego: „Amida“[1] str. 362 i 369. W obu dziełach niema jednak opisu ewangeliarza. Są tam tylko krótkie wzmianki porównawcze. Prof. Strzygowski nadmienia, że ewangeliarz wykonano w dwóch słynnych klasztorach powyżej miasta Tarsus w Armenji cylickiej. Przebogate i przepyszne minjatury tego ewangeljarza o niewyczerpanym skarbie motywów dekoracyjnych roślinnych i zwierzęcych (ptaki, smoki i t. p.) i niegasnącym blasku świetnie zestawionych barw zasługują na jak najrychlejsze i najstaranniejsze wydanie w tablicach kolorowych, tem bardziej, że niektóre ornamenty są już nieco przetarte i ostatecznie, jak każda rzecz, muszą ulegać zniszczeniu czasowemu.
Również wartościowy, lecz pod względem artystycznym znacznie słabszy jest ewangeliarz mniejszy, nowszy. Oprawny w okładziny deszczułkowe, pluszowe ze skromnemi okuciami srebrnemi, z dwiema klamrami (w. XIX); brzegi wzorzysto złocone. Zawiera 270 kart (25×17•5) pergaminowych, czyli 540 stron oznaczonych atramentem, zapisanych tuszem w dwóch kolumnach, pismem ormiańskiem. Na karcie 1 i 2: pierwsze dwie minjatury zdobiące wstęp, na 3—10: „kanony“, na 11-ej ewangelista Mateusz, na 12-ej ozdobny tytuł jego ewangelji; na str. 159 takiż tytuł ewangelji Marka, karta z przedstawieniem ewangelisty Marka brakuje; na str. 260 i 261 ewang. Łukasz i ozdobny tytuł ewangelji; na str. 419 i 420 ewangelista Jan i ozdobny tytuł jego ewangelji; na ostatniej stronie 541: Chrystus na tronie. Wielkość minjatur, przedstawiających ewangelistów, około 13×18 cm. Prawie na każdej stronie jest narysowany tuszem ornament mniejszy, przeważnie bezbarwny; niektóre rysunki są lekko podkolorowane; pergamin zachowany zupełnie dobrze;
- ↑ W dziele tem podaje prof. Strzygowski ryciny dwóch bardzo podobnych minjatur z ewangeljarza orm. przechowywanego w kościele św. Jakóba w Jerozolimie (str. 363, ryc. 313, 314).
