Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/65

V.

 Celem dotychczasowych roździałów téj pracy było wykazać, że w obec trudnego położenia, w jakiem się rolnictwo obecnie znajduje, winniśmy jeden z głównych powodów jego bezsilności, mianowicie dziś praktykowany system równych działów, usunąć a w jego miejsce inny, utrzymania ziemi, przekazywania własności ziemskiéj niepodzielonéj i nieobciążonéj zaprowadzić i to tak z ekonomicznych, jak prawnych i socyalnych powodów.
 Chociażby jednakże wszystkie dotychczasowe rozumowania i wnioski i dowody były fałszywe, to jedno przecież prawdą pozostanie, że dzielenie majątku rozdrabnia go, osłabia i niszczy, a mając ten pewnik, stanowczo za reformą się trzeba oświadczyć, gdyż w obec tego faktu ona jest dla nas z politycznych powodów konieczną. Nie mamy my dziś wprawdzie swego narodowego państwa, nie mamy rządu, którego byłoby obowiązkiem spełniać nasze narodowe zadania, naszą politykę prowadzić, ale jesteśmy i czujemy się narodem, który wprawdzie upadł politycznie, lecz nie chce zmarnieć, a upaść może i naród wielki, zmarnieć tylko nikczemny. Jakkolwiek zaś nie tworzymy państwa, mamy nie mniéj jako naród zadania i cele narodowe, ich osiągnięcie oto treść i zadanie naszéj polityki. Polityka każda, jeżeli nie ma być tak zwana, przez zbytek grzeczności, polityką idealną, lecz jeżeli ma być zdrową, trzeźwą polityką realną czyli istotną polityką, a tylko ta prowadzi do osiągnięcia zamierzonego celu, winna się liczyć z dawnemi stosunkami i okolicznościami, bo tylko na podstawie realnych