Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/28

długów hipotecznych, nie ulega żadnéj wątpliwości. Rólnikowi bowiem w ogóle jest trudną spłacić choćby na nakłady pożyczone kapitały, a cóż dopiero czysto kapitalistyczne zobowiązania hipoteczne, które nietylko że nie wspierają techniki rólniczéj, ale owszem zabierając dochód, niszczą możność dziedzica podniesienia produkcyi, możność zwiększenia zysku i pozbycia się ciężarów.
 Mówiąc o trudności spłacenia zaciągniętych przez rólników pożyczek, na jedno trzeba mianowicie zwrócić uwagę, o czem się niestety tak w teoryi jak w praktyce zbyt często zapomina. Jeżeli kupiec czy przemysłowiec pracuje kredytem, zakupuje za pożyczony pieniądz wytwór czy surowiec w celu dalszego pozbycia bez lub po przerobieniu, natenczas otrzymuje on od nowonabywcy cenę pokrywającą nasamprzód wartość surowca czy wytworu, następnie jego pracę. Wytwór wszedłszy w ręce kupca, zyskuje na wartości przez znalezienie się na miejscu popytu, surowiec zyskuje w ręku przemysłowca przez przerobienie. Kupiec i przemysłowiec może więc otrzymać nizką zapłatę tylko za swą pracę, ale zwrot włożonego, względnie na nabycie owego surowca czy wytworu pożyczonego kapitału zawsze otrzyma, ma więc możność po dokonanym obrocie, pożyczony kapitał w całości zwrócić. Zupełnie inaczéj mają się rzeczy w produkcyi rolniczéj. Jeżeli rólnik potrzebuje produktywnego kredytu, do któréj kategoryi tak ulepszenia pól i łąk przez drenowanie, irrygowanie, nawozy sztuczne, jak i zakupno machin, inwentarza i t. p. zaliczyć trzeba, to dochód z wytworów uzyskanych za pomocą pożyczonego kapitału, pokrywa w najlepszym razie procent i amortyzacyą nakładu, ale nie zwraca jednorazowo całego kapitału. Mały wyjątek stanowi tu kredyt na zakupno zboża do siewu i bydła na tucz, gdzie rólnik podobnie jak kupiec i przemysłowiec, sprzedając swój wytwór, otrzymuje i wyłożony kapitał z powrotem, ale i tu trzeba uwzględnić, że dla obu tych operacyi nie nadaje się forma wekslowego kredytu, znającego tylko krótkie termina i konieczność spłaty w oznaczonéj godzinie, do czego się rolniczéj produkcyi poddanéj nieobliczalnym prawom natury, zastósować trudno. Nawet więc w tym razie nie wystarcza dla rólnika kredyt w formie wekslu, jaka dla handlu i przemysłu jest odpowiednią i korzystną, i jaka do dziś dominuje w dziedzinie bankowego kredytu, tem mniéj wystarcza i jest odpowiednim taki kredyt przy pożyczce na wszelkie inne rólnicze nakłady. Jednora-