wyraz tłumaczyć „do Rzymu“. Wreszcie co do bellum quoque guerras — ponieważ odrzuciłem konjekturę Bielowskiego, więc odrzucam i wszystkie jego komentarze, wypowiedziane w Monumenta Pol. Hist. Rzecz tłumaczy się poprostu: „boje i wojny“; język polski równie dobrze odróżnia oba te synonimy.
Nie przypisuję większego znaczenia owym „Gotom“, których wspomina epitafjum obok Polaków i Słowian. Myślę, że jest to jakaś fantazja erudycyjna, taka jak późniejsze wyprowadzanie Polaków od Wandalów czy Sarmatów. Ale może rację ma Szulc, wskazując, że już Kadłubek nadaje nazwę Gotów czy Getów — Prusakom[1].
Łącznie z ową zagadką niedokończonego zdania o cesarzu (Caesar praecellens a te ducalia pellens) występuje druga jeszcze zagadka, nad którą zastanawiał się Lelewel. Mianowicie w relacji autora epitafjum, dotyczącej życiorysu Chrobrego, panuje kompletny nieład chronologiczny. Najpierw się tu mówi o chrzcie Bolesława, postrzyżynach, objęciu władzy, o odjęciu tytułu książęcego przez Ottona i przyjęciu tegoż Ottona w Gnieźnie... a potem — da capo: o urodzeniu Bolesława, zwycięskich wojnach, podboju krajów i jeszcze o Ottonie, aż wszystko kończy się nawiązaniem do myśli o zbawieniu wiecznem, wyrażonej już w wierszu drugim: sis in aevum benedictus — sit tibi salus, amen. Jak zjawisko to wytłumaczyć?
Lelewel tłumaczy to w sposób następujący w komentarzu wierszy Inclyte dux ...credula matre: „Strofa, która rozpoczyna jakby inne epitafjum, nasuwa myśl dopatrywania dwu epitafjów zetkniętych, spojonych w jedno. Co bardzo być może. Komponowali sobie i zapisywali zakonnicy pośmiertne pochwały, wspomnienia i epitafja zmarłych... W znajdujących po klasztorach voluminach ...szukano takowych, dla wyrycia
- ↑ Nadmienię, że kronikarze późniejszemi jeszcze czasy podkreślają apostolski charakter akcji Bolesława w Prusiech, za którą właśnie biografowie nadają św. Wojciechowi tytuł athleta (agonista) Christi. Stąd ów tytuł mógł przejść ze św. Wojciecha na Bolesława?
