Ruszczyzna sandecka leży w południowym kącie tego cyrkułu, gdzie plątanina gór spada ku wschodowi do Białéj, na zachód ku Kamienicy i Popradowi, od północy ogranicza się gościńcem Grybowsko-Sandeckim i doliną obu Sączów; na południe dzieli ten kawał kraju od Węgier skalisty brzeg Popradu i góry granicą stojące. Prawie 11 mil kw. zajmuje ów dawny krys muszyński do biskupów krakowskich jako dobra osobnego klucza należący. Parafii ruskich unijackich liczy się tutaj 26, cerkwi 41, a prawie 30,000 ludności zamieszkuje dwa miasteczka i 67 osad.
Aby utworzyć ogólne pojęcie o cząstce kraju, któréj opis podać pragniemy; wypada nam poprzednio z mapą w ręku przesunąć się po tym obszarze, cerkiew za cerkwią uwadze czytelnika nasuwając.
Odmiana ludności wyróżniającéj się choćby najmniejszą charakterystyczną cechą, nie przychodzi nigdy nagle; ale zanim poznasz jéj gniazdo, zbliżać się do niéj będziesz jak do drzewa, którego bliskość wiatrem rozrzucone liście już opodal wskazywać ci będą. Témbardziéj różnica tak ważna jaką sprawia obrządek religijny, ani rzeką, ani téż górą niby słupem działowym, odgraniczać się ściśle nie zwykła. I tak już na ściekowisku Białki do Dunajca we wsi Łopuszny, oglądamy chrzcielnicę w trzy piąterka zbudowaną, z naczyniem u spodu do zanurzania chrzczonego — to ślad greckiego obrządku. Daléj wieśniacy téj okolicy zwykli się nazywać imieniem ojca i dziada. W Łopusznéj, Harklowéj i Dębnie już spotkasz pułapy i ołtarze, które malowaniem typy greckie ci przypomną. W Gründwałdzie i Krościenku prócz podania o pobycie tutaj Unitów, miseczkowate wklęsłe patyny kielicha i pozostały mszał cerkiewny, znowu ślady Ruszczyzny wskazują.
Przejdźmy teraz na prawy brzeg Dunajca, trzymając się wciąż węgierskiéj granicy — oto w wąwozie górskim powyżéj Krościenka wieś
Strona:Józef Łepkowski - Cerkwie i osady ruskie w obwodzie Sandeckim w Galicyi.djvu/1
Ta strona została uwierzytelniona.
CERKWIE I OSADY RUSKIE
w obwodzie Sandeckim w Galicyi.
Z podróży po kraju
Józefa Łepkowskiego.
