resowi opisy Cerery Enneńskiej, Diany Segestańskiej, położenia Syrakuzy[1]. Często także, dla podwyższenia jakiego przedmiotu, może mowa, jak się wszyscy na to zgadzają, płynąć harmonijnie brzmiącym potokiem. Może mi się to nie udało, ale bardzo często tego próbowałem. Moje domówienia są w wielu miejscach dowodem mej chęci i usilności. Ma to wtenczas moc największą, kiedy słuchacz został już przez mówcę ujęty i zniewolony. Nie czatuje już wtenczas na błędy, nie podsłuchuje, ale sprzyja mówcy, pragnie jak najdłużej go słuchać, i zdumiewając się nad mocą wymowy, zapomina o chęci nagany.
Ale użycie dźwięku muzycznego nie powinno trwać długo, nic mówię w domówieniu, bo to jest zamknięciem mowy, ale w innych częściach. Używszy go tam, gdzie go użyć wolno, trzeba styl przenieść do tak zwanych po grecku ϰόμματα i ϰῶλα[2], a co my wycinkami i członkami dobrze nazwać możemy. Niema znanych nazwisk na rzeczy nieznane. Ale jak zwykliśmy, dla przyjemności lub niedostatku, używać wyrazów w przenośnem znaczeniu, tak się dzieje we wszystkich sztukach, gdzie gdy nazwane być ma, co pierwej dla nieznajomości rzeczy nazwiska nie miało, konieczna potrzeba przymusza albo do utworzenia nowego wyrazu; albo do pożyczenia od podobnej rzeczy.
LXIII. Jak mówić peryodami podzielonemi na członki i na wycinki, zaraz zobaczymy. Teraz trzeba o tem powiedzieć, ilą sposobami peryod i jego zamknięcie odmienić się daje. Szybko mowa muzyczna od początku płynie, kiedy stopy są krótkie, powolniej kiedy są długie[3]. Żwawe spory wyma-
- ↑ Cerery w rozdziale 48, Diany 33, położenia Syrakuzy 52.
- ↑ Członek, ϰῶλόν, jest jedną z dwóch, trzech lub czterech części peryodu; bo są, jak wiadomo, peryody z dwóch, trzech lub czterech części złożone. Wycinek, ϰόμμα, jest częścią członka. W następnym peryodzie wyjętym z pierwszego rozdziału tego dzieła: Nam et nagare ei, quem unice diligerem, | cuique me carissimum esse sentirem, | praesertim et justa petenti, | et praeclara cupienti, | durum admodum mihi videbatur, jest pięć wycinków, a nawet sześć, bo pierwszy można na dwa podzielić: Nam et negare ei, | quem unice diligerem.
- ↑ Krótkie są w tych dwóch wierszach Wirgiliusza:
