przed Chr.), i dopiero po jego śmierci, najwcześniej w roku bitwy pod Akcyum, listy Cycerona do niego zostały na świat wydane. Przyjaźń między nimi zawiązała się od pierwszej ich młodości, i oddawna zapewne pisywali do siebie, ile że jeden z nich najczęściej w Rzymie, drugi w Atenach i w Epirze, gdzie miał znaczne dobra, przemieszkiwał. Ale Attykus nie zachował pierwszych listów swego przyjaciela, i odtąd dopiero starannie chować je zaczął, odkąd ten zaczął nabywać pewnego znaczenia, to jest od starania się o urząd pretora. Ostatni list Cycerona do Attyka jest z końca listopada 44 roku. Cycero od 9 grudnia tegoż roku aż do zawiązania się tryumwiratu nigdy się z Rzymu nie oddalił, ale Attykus może jeździł na wieś, i Cycero do niego pisywał; bo Korneliusz Nepos w jego żywocie mówi, że ich korespondencya trwała usque ad extremum tempus, to jest do samej śmierci Cycerona. Co jeśli tak było, Attykus zniszczył te ostatnie przyjaciela listy[1], które mu na dworze Augusta zaszkodzić mogły. Dla tej samej przyczyny zniszczył wszystkie swoje do Cycerona listy, przez co nie małą nam szkodę wyrządził, bo gdybyśmy je mieli, lepiejbyśmy zrozumieli listy Cycerona do Attyka. Między niemi wiele jest mało znaczących, wiele napomykających jednym, dwoma wyrazami o różnych prywatnych Cycerona interesach, z których Attykus lepiej je od niego
- ↑ Jak się domyśla Bruno Nake w swej Historia critica M. T. Ciceronis Epistolarum, Bonn, 1861. Abeken w swem dziele, Cicero in seinen Briefen, Hannower, 1835, powiada, że Oktawian nie pozwolił Attykowi tych ostatnich listów ogłosić.
