Strona:Cesarz Juljan Apostata i jego satyra Symposion.djvu/06

 Sześciolecie „wygnania“ skończyło się, kiedy brat Gallus otrzymał nominację na cezara; odtąd także Juljan swobodniej mógł sobą rozporządzać i poświęcać się studjom naukowym, osobliwie filozoficznym: przez trzy lata uprawiał je u Neoplatończyków, filozofów raczej z nazwiska, rzeczywiście zaś przedstawicieli spekulatywnej, politeistycznej teologji. Najpierw w Pergamon u uczniów Aidesiosa, następnie w Efezie słuchał wykładów. W Efezie oddał się w ręce Maximosa, wymownego czarodzieja, szarlatana, który zupełnie opanował umysł młodego księcia i wiele przyłożył się do tego, że Juljan stał się wkońcu odszczepieńcem.
 Po pewnej przerwie pozwolił Konstancjusz Juljanowi udać się do Aten, które oddawna były celem jego marzeń i pragnień. Mniej jednak zajmowały go wykłady uczonych profesorów tamtejszego uniwersytetu, nie brał też chętnie udziału w hałaśliwem życiu studenterji, przestawał natomiast w ciasnem kole podobnie usposobionych towarzyszów, poddawał się wpływom, wyłaniającym się z ziemi wielkich wydarzeń dziejowych, z pomników dawnej kultury i sztuki, z tradycji i zabytków prastarych kultów. Za pewne niemal uważać można, że wyznawca Chrystusowej nauki, spełniający publicznie obowiązujące praktyki religijne, wstąpił potajemnie do sławnych misterjów eleuzyńskich. W innym czasie do innych przystąpił misterjów.
 Już po mniejwięcej dwóch miesiącach Juljan opuścił przesławny gród Ateny. Odwołany przez cesarza, odznaczony związkiem małżeńskim z tegoż siostrą, po zgonie Gallusa w listopadzie 355 r. mianowany cezarem, otrzymał trudny a ważny posterunek: zarząd prowincji Galji, straszliwie od wieku niszczonej i pustoszonej przez inwazję szczepów germańskich: Franków i Alamannów. Z tą chwilą zaczął się nowy okres w życiu młodego księcia.
 W Galji pozostał Juljan lat sześć. Zrazu obawiano się, że nie podoła zadaniu, do którego dotychczas nie objawiał skłonności, ani się nie przygotowywał, zatapiając się wyłącznie w studjach religijnych i filozoficznych. Stało się zaś przeciwnie, Juljan pokonał nieprzyjaciół; (świetne zwłaszcza zwycięstwo odniósł w bitwie pod Strassburgiem), uspokoił kraj i od-