Słownik etymologiczny języka polskiego/staw
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
staw, stawek, staw(i)arka, stawidło, od 14. wieku o wodzie, ‘sadzawce’ (»stawy albo jeziora«, psałterz), ale to niemal wyłącznie u nas (por. niem. stauen, ‘tamować’); staw znaczył pierwotnie tyle co ‘zastawienie, tama’, i ‘stan’; postawa; stawy (o kościach); »postaw sukna«, postawiec, nazwa pewnej ‘miary’; przystaw, ‘urzędnik dodany posłom do boku’ (pristaldus, z węgierskiego, w Kronice Galla z 1113 r., szwedz. prestaf, niem. Pristabel, ‘starszy w Marchji nad rybakami’); stawadło, ‘przystań’; stawka (w kartach); stawić i stawiać, z mnóstwem złożeń: zastaw, podstawa, wystawa i wystawca, dostawca; stawiączką albo stawkiem (‘stojąco’); nadstawa przy miodzie (‘opłata’) ; ustawa, ustawny i ustawiczny (w biblji: »ustawiczny czas«, t.j. ‘ustanowiony’, ale ustawnie i ustawicznie ‘ciągle’, ustawiczen ‘stateczny’, ustawictwo, i w psałterzu, ‘stateczność’); ustawić i ustawować, ‘constituere’, ‘stanowić’; ustawienie, ‘testament’; po(d)stawa, ‘istność’ (‘substantia’). W biblji i w 16. wieku, całkiem z czeska, stawy zamiast stany, »staw małżeński«. Prasłowo, p. stać; łotew. stāws, ‘stromy’, staws, ‘stan, postać’; anglosas. stov, ‘miejsce’; lit. stowēti, ‘stać’, od pnia steu-. Jak stan niegdyś do ‘namiotu’, sadz do ryb, tak ograniczono u nas staw do ‘sztucznego zbioru, zastawienia wody’.
