Słownik etymologiczny języka polskiego/ogół
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
ogół, ogólny, ogólnik(owy); piszemy mylnie przez ó, jakby do goły należało, co Linde i inni twierdzili. Dawny język zna tylko u, mianowicie we zwrocie: »na ogułach«, ‘zdradziecko, fałszywie’; u Leopolity: »odpowiedzieli na ogułach« (w wydaniu drugiem: »na zdradzie«); jeszcze u Potockiego częste, np.: »kto mu szczerze, a kto na ogułach życzy«, »na ogułach zdradziecko całują się wzajem«; dziś po narzeczach: »na ogułach (lub na ogulak) mówić«, t.j. ‘dwuznacznie’. Pień jest guł (ten sam co w hulaniu?), niepewne jednak, w jakiem znaczeniu, bo jest słowiańskie guł (rus. i i.) o ‘zgiełku’, ‘huku’, i drugie guł, Serbów i Słowieńców, guliti, ‘łupić, odzierać’, małorus. hułyty, ohułyty, ‘okpić’. Nasz dzisiejszy ogół, ogółem (już r. 1419 zapisany: ogułem, ‘summatim’), brzmi tak samo w ruskiem: oguł, ogułom, ogulno (narzeczowo i bez o-), i w małoruskiem; oba znaczenia (‘na zdradzie’ i ‘w całości’) dałyby się wywieść z ‘okrążania’, gdyby gul- (por. rus. gulať, ‘spacerować’) znaczyło pierwotnie ‘chodzić, krążyć’, o czem wątpić wolno.
