Słownik etymologiczny języka polskiego/cacko
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
cacko, wycacany, »mazowieckie« zamiast czaczo, czaczko, jedynie używanego w 16. i 17. wieku (Rej, Potocki nie znają innej postaci); więc w figliku Rejowym: »dwa się pięknie ubrawszy, czaczem mianowali«, »żeście czaczo, prawda«, »siła tu małych dzieci czaczem grają«, »a też czaczka niedługo«. — Nazwa dla ‘zabawki’ (i ‘strojnisia’) urobiona od czadz, czac, czacz, w 15. i 16. wieku dobrze znanego, co ‘nagrodę (w zapasach, gonitwach)’ oznaczało, łac. bravium, a później zeszło na ‘zabawki’, ‘śmieci’, jako kupa bez wartości: »rzuć w czacz cukry i orzechy«, »czacz porzuci snadnie«, Górnicki 1566 r. U Potockiego bywa i nieodmienne czaczu: »(piastunka dziecięcia) różne ukazuje czaczu«, »im dzieciom piękniejsze matka daje czaczu«, »dawszy do zabawy czaczu«, obok odmiennego: »lada zbędzie czaczem«, »te powierzchowne czacza«, »nam tak śliczne śmierć wydziera czacza«. Wyraz czac średniowieczny, więc nie z tureckiego wzięty, ale z czeskiego, gdzie czac i czacz, czaczany i czenczany ogólne, i na czędo, ‘dziecko’ (p. szczątek) wskazują. Por. Czacki.
