Słownik etymologiczny języka polskiego/żona
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
żona; żonie, żonin, dawniej: żenie, żenin, por. żeński, żenić się; nowożenia, żenich, raz żeniuch r. 1541; ożenek (nie ożonek), żeniaczka. Znaczyło pierwotnie: ‘kobieta’ (por. żeński, a z tego żeńszczyna, żeńszczyzna, dziś nieużywane, zbiorowe, ale już w 15. i 16. wieku przeszło i na osoby); wcześnie przybrało to znaczenie ‘żony’, w którem go dziś wyłącznie znamy (por. mąż); już w 14. wieku wyjątkowo tylko oznaczało ‘niewiastę, kobietę’ (np. »zła żona« tłumaczyło ‘nierządnicę’). Nazwana od ‘rodzenia’, pień gen- (por. łac. genus, ‘rodzaj’, niem., kuni, skąd poszła nazwa ‘króla’, *kuning, p. ksiądz); ind. dżanami, ‘płodzę’; grec. gynē, ‘żona’; ang. queen, ‘królowa’; prus. gena. W gospodarce językowej słowo to znaczenia nadzwyczajnego, gdyż od niego wyszło odróżnianie gramatycznego rodzaju żeńskiego, przedtem, jak w innych językach, wcale nieistniejące. Ponieważ po pruskiem gena niema śladu ani w lit. ani w łotew., może być pożyczką z polskiego. U innych Słowian żena łączy oba znaczenia, por. serb. żenica, żenka, ‘samica’; Ruś odróżnia żena, i żenszczina, ‘kobieta’, ale »żenskij wopros«: ‘kwestja kobieca’.
