Encyklopedyja powszechna (1859)/Alexander Olelko
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Alexander Olelko |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Alexander Olelko, syn Włodzimierza księcia kijowskiego, wnuk Olgierda. Dowodził półkami kijowskiemi pod Witoldem, na wojnie z Wasilem kniaziem moskiewskim, którego na Litwę pobudził Świdrygiełło w r. 1408 i pustoszył wtedy ziemie moskiewskie. Po śmierci Witolda służył Świdrygielle i należał do pokoju podpisanego z Krzyżakami w Chrystmemlu (w Czerwcu 1431 roku). Gdy Świdrygiełło wywołał spisek przeciwko sobie, wszedł i Alexander w zmowę. Litwa chciała go mieć wtedy na wielkiem księztwie, ale wziął je przecie szczęśliwszy Zygmunt Kiejstutowicz, ztąd poszła wojna domowa. Olelko siedział na Kopylu i Stucku, kiedy ojca wyzuto z Kijowa, poszedł tam na niego Zygmunt, żonę i dwóch jego synów wziął do niewoli a z posiadłości wyzuł. Pozorem do tego było, że niby Olelko ze Świdrygiełłą razem sprzysiągł się na wielkie księztwo. Książę więziony był w Kiernowie, żona zaś jego i dzieci w Ucianie. Wyszedł z więzienia dopiero po śmierci Zygmunta w r. 1440, i wtedy znowu Litwa jego samego lub którego z synów Olelka chciała podnosić na wielkie księztwo. Ale przyjechał Kazimierz brat królewski w roku 1440, u którego ciągiem naprzykrzaniem się tyle Olelko wymógł za protekcyją panów litewskich, że księztwo kijowskie, z którego ojciec ustąpił, na nowo otrzymał. Posiadał je już w Lutym 1443 roku, jak świadczy przywilej króla Władysława, który mu podarował krzyż złoty z drogiemi kamieniami i smoka ze srebra. Przywilej ten jest u Rzyszczew-skiego (II, 886). Przesiedział w Kijowie aż do śmierci. Znajdował siew Wilnie razem z innemi książęty na elekcyi metropolity kijowskiego Jonasza z Moskwy, już za panowania Kazimierza Jagiellończyka. Jonasz ten posyłał do księcia, żony jego i dzieci mnicha z prośbą, żeby się nie trzymali Grzegorza następcy kardynała Izydora na metropoliję kijowską, ale jego. Zona ta księżniczka Nastazyja, (Anastazyja) była córką Wasila Moskiewskiego i Zofii córki Witoldowej, siostrą zaś Wa-sila Ślepego. Syn ich Siemion Aleszkowicz, jak go zwą kroniki ruskie, był w Moskwie w roku 1451 u babki swojej, Zofii (Karamzin), drugi syn Michał. Poszli od tego Olelka książęta Olelkowicze, najprzód na Kijowie a potem na Słucku. W roku 1455 albowiem kiedy ojciec umarł, dwaj ci synowie spierali się o podział księztwa kijowskiego, wtenczas król dekretem swym Siemionowi dał Kijów, Michałowi Słuck i Kopyl. Po śmierci zaś Siemiona dzieci jego ostatecznie osadził na Słucku. Jul. B.
