Encyklopedja Kościelna/Apollonjusz z Tjany
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
Apollonjusz z Tjany (miejscem jego urodzenia było miasto Tjana w Kappadocji). Wiadomości, które posiadamy o jego nauce, są niepewne i sprzeczne między sobą. I tak, zaczynając od Flawjusza Filostrata, pierwszego jego bjografa, aż do Baura, professora uniwersytetu w Tübingen, który napisał dzieło pod tytułem: „Christus und Apollonius von Tyana,“ nikt nie doszedł do dokładnych i pewnych rezultatów, co do nauki, życia i pism Apollonjusza z Tjany. Pomijając wiadomości bajeczne, możemy powiedzieć o nim tylko to, że był współczesnym Chrystusowi, że długo podróżował po wschodzie i zachodzie, i że poznawszy główniejsze szkoły filozofji ówczesnej, przystał do nowopytagorejczyków, w przekonaniu, że ta nauka, w fantastyczne szaty przyodziana, najlepiej odpowiadała ówczesnemu usposobieniu umysłów, łaknących nowości i pozbawionych wszelkiej podstawy moralnej. Apollonjusz posiadał obszerne wiadomości i umysł przenikliwy, udawało mu się więc niekiedy przyszłość przewidzieć i choroby leczyć; surowe życie wzbudzało ku niemu szacunek i podziwienie; wpośród społeczeństwa, oddającego się wyuzdanej rozpuście. Wielka tedy otoczyła go sława, kiedy, powróciwszy z dalekich krajów, udał się do Azji Mniejszej i występować tam począł, jako prorok i głosiciel surowej moralności. Potrafił zjednać dla swoich widoków kapłanów najsławniejszych świątyń i wyroczni. Z Grecji udał się do Krety, ztamtąd do Rzymu, za panowania Nerona; ztąd niektórzy, niesłusznie, widzieli w nim Szymona Maga (ob.). Wzbudziwszy przeciwko sobie podejrzenia, Apollonjusz opuścił Rzym. Później jeszcze raz tam się udał, aby usprawiedliwić się z zarzutu o udział w spisku, przeciwko cesarzowi Domicjanowi: wsadzony do więzienia, znikł nagle i, według podania, miał się ukazać wśród dnia, w Puteoli, swoim uczniom Damisowi i Demetrjanowi. Różne są podania o czasie i miejscu jego śmierci: w każdym razie umarł nie wcześniej, jak w 80 roku życia; inni utrzymują, że żył 117 lat. Filostratus czerpał wiadomości o Apollonjuszu z pamiętników Julji, żony cesarza Aleksandra Sewera, które pisane były w III w. po Chr. Z teorjami nowopytagorejskiemi łączył Apollonjusz astrologję, teurgję, magję i nekromancję. Podług Djona Kassjusza, cesarz Karakalla pomieścił go w liczbie bogów i na cześć jego wybudował świątynię. Cesarz Aleksander Sewerus stawiał go na równi z innymi bogami swego domu: z Abrahamem, Orfeuszem i Chrystusem. Dowiedzioném jest, że biografja Filostrata zawiera wiele bajecznych wiadomości o Apollonjuszu, które najsłabszej krytyki nie wytrzymują. Oczywiście, żywot Apollonjusza, przez Filostrata napisany, był prostą parodją Nowego Testamentu: tak samo mówi on o cudowném przyjściu na świat, o cudach, wypędzaniach czarta, wniebowstąpieniu i t. d. Już za czasów Djoklecjana, Hierokles z Nikomedji posiłkował się podaniami o Apollonjuszu przeciwko nauce chrześcjańskiej i przez to wywołał odpowiedź Euzebjusza cezarejskiego. Apollonjuszowi przypisują 10 dzieł, których jednak autentyczność wcale nie stwierdzona. (Haas). J. N.
