Boska komedja (Dante, 1909)/Raj/Pieśń XXV

	<<< Dane tekstu >>>
Autor	Dante Alighieri
Tytuł	Boska komedja; III. Raj
Wydawca	Gebethner i Wolff
Data wyd.	1909
Druk	W. L. Anczyc i Spółka
Miejsce wyd.	Warszawa
Tłumacz	Edward Porębowicz
Tytuł orygin.	Divina Commedia
Źródło	Skany na Commons
Inne	Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI ; Cały tekst; Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI
	Indeks stron

›››

PIEŚŃ XXV.^[1]

1

Jeśli poemat święty, co doń społem

Ziemia i niebo przykładały dłoni^[2],
Który lat tyle układam z mozołem,

4

Zwycięży srogość^[3], co mi wstępu broni

Pięknej owczarni, gdzie bytem jagnięcem
Żyłem, wróg wilków szturmujących do niej, —

7

Z inną ja mową, choć już nie młodzieńcem

Wrócę poeta; u chrzcielnego zdroju
Czoło umaję wawrzynowym wieńcem.

10

W wierze tam wszedłem, która do pokoju

Wiedzie: w nagrodę święty Piotr z płomyków
Uwił mi glorję jasnego zawoju^[4].

13

A wtem z pośrodka rozśpiewanych szyków

Trysł promień i szedł na gromady czele,
Skąd powstał pierwszy z Chrysta namiestników^[5].

16

W oczach mej pani zatliło wesele:

»Przypatrz się, widzisz rajskiego magnata,
Co dlań dziś pątnik zwiedza Compostellę^[6].

19

Jako to gołąb do gołębia zlata,

Puszy się, grucha, kroczy dookoła
I pieszczotliwie skrzydła z nim zaplata,

22

Tak tu apostoł witał apostoła,

Jeden drugiemu miłość niosąc w darze
I chwaląc strawę z niebieskiego stoła.

25

A gdy skończyli obaj luminarze

Witać, stanęli przedemną jak świéce,
Tacy ogniści, że lśnąłem w pożarze.

28

A Beatrycze umiliwszy lice:

»Przesławny bycie, któryś pisał dzieje
Źródeł hojności w rajskiej bazylice^[7],

31

Spraw, niech się tutaj wymówi nadzieję;

Ty ją przedstawiasz, ilekroć swą chwałą
Zwiększoną Chrystus wam trzem zajaśnieje«^[8].

34

»Podnieś ty zatem głowę i patrz śmiało;

Co tu przybywa z śmiertelnej natury,
Trzeba by w naszych promieniach dojrzało«.

37

Tę mi pociechę tchnął ów ognik wtóry;

Wzniosłem więc oczy zmrużone w poświacie,
Na dwie tłoczące mię ogromem góry.

40

»Skoro-ć pozwolił Władca w majestacie

Przed śmiercią rajskich oglądać baronów^[9]
W najskrytszej swego pałacu komnacie

43

I skoroś poznał prawdę jego tronów,

Nadzieję teraz, która miłość nieci
W innych umocnij, a sam w sobie ponów,

46

Wyznając, czem jest i jak się nią kwieci

Twa dusza i skąd ku tobie przybywa«.
Ten głos drugiego ognia mię doleci.

49

Gdy to usłyszy pani dobrotliwa

Ku wzlotom skrzydła moje hartująca,
Natychmiast tak się do ducha odzywa:

52

»Jak wyczytałeś w skrach naszego Słońca^[10],

Nie chowa sytszych nadzieją żołnierzy
Cała Kościoła armia wojująca^[11].

55

Dlatego jemu z egipskiej obieży

W jerozolimskie dano wstąpić wrota,
Gdy mu czas jeszcze wojowania bieży

58

Dwa punkty inne^[12], gdy pytać ochota

(Nie g’woli wiedzy, lecz by niósł ludowi
Wieści, jak tobie jest miła ta cnota), —

61

Jemu zostawiam; tuszę, że odpowie,

Ani stąd będzie dawał folgi pysze;
Niech łaska boża w tem go postanowi«.

64

Stałem jak uczeń, który chęcią dysze

I czeka, w sobie gotów na pytanie,
Pewien, że swoją sztuką się popisze:

67

»Nadzieja«, — rzekłem — »jest oczekiwanie

Chwały niechybnej, która mi z zasługi
Własnej i z łaski bożej się dostanie.

70

Z licznych gwiazd biorę te jasności strugi,

Lecz kto najhojniej nalał mi z tej czary,
Był śpiewak, pierwszy między pańskie sługi^[13].

73

Powiada w hymnie: Ufają bez miary

Ci, którym nie jest skryte imię Twoje; —
A komuż skryte, kto jest mojej wiary?

76

Oglądam potem przelane te zdroje

Do twego Listu; oto mię przesyca
Taka obfitość, że spragnionych poję«.

79

Podczas gdym mówił, ta żywa zbiornica

Światła migała ze swego ogniska
Często i prędko, niby łyskawica.

82

I tchnął głos: »Miłość co ze mnie wytryska

K’nadziei, która mi towarzyszyła
Do męczeńskiego zejścia z bojowiska,

85

Żąda, bym wezwał cię, skoro tak miła

Tobie ta cnota, abyś łaską silny
Wyznał, co ciebie tuszyć nauczyła^[14].

88

»Jest w Piśmie świętem«, tak rzekę, »niemylny

Cel jej wskazany: oglądam go ninie.
O duszach, którym Pan Bóg jest przychylny

91

Mówi Jezajasz, że w swojej krainie

Kiedyś dwoista je oblecze szata,
A kraj swój to ten, co słodkością płynie.

94

Jeszcze wyraźniej u twojego brata

Owo widzenie szat świetności białej
Z tem się proroka objawieniem splata«.

97

Gdym skończył mówić, gromkimi hejnały

Wionęło: Sperent in te^[15] z nad mej głowy;
A wszystkie kręgi echem powtarzały.

100

Wtem z pośrodka nich strzelił promień nowy:

Gdyby Rak tyle miał jasnej urody,
Dniemby ustawnym był miesiąc zimowy^[16].

103

Jak wstaje, stąpa i wchodzi na gody

Dziewica hoża, nie by się pochwałą
Ucieszyć, ale ku czci panny młodej,

106

Tak w moich oczach Zjawienie stąpało

Ku parze duchów co się kręgiem toczy,
Jak ich żarliwym miłościom przystało.

109

Wtem się głos jego z ich pieśnią zjednoczy:

A moja pani jak oblubienica
Stoi bez ruchu, wlepiwszy w nie oczy.

112

»Oto ten, który skłaniał niegdyś lica

Na przenajświętsze łono Pelikana^[17]
I z Krzyża wybran Matce na dziedzica«.

115

Tak rzekła; ani zaszła w niej przemiana,

Bo ciągle wzrok swój obracała bacznie
Na promień, w pienie jego zasłuchana.

118

Jak patrząc w słońce spostrzegać się zacznie

Że się powoli w tarczę zmienia ciemną,
Bo z nadmiar blasku widzi się opacznie,

121

Tak ja, w żar patrząc co gorzał przedemną,

I mówił: »Czemuż wysilasz się tyle
Rzecz widzieć, której tu szukać daremno?

124

Pyłem jest ciało moje w ziemskim pyle

I póki liczba nie będzie spełniona
Wybrańców bożych, trwać musi w mogile.

127

Dwa tylko światła^[18], z pośród duchów grona

Z ciałem wstąpiły w niebieskie pokoje;
Ponieś to między twe ziemskie plemiona«.

130

Gdy skończył mówić, spłomienione zwoje

Zatrzymały się, wraz z harmonią ładną,
Którą tworzyli ci święci we troje.

133

Tak wiosła, rafę ominąwszy zdradną,

Naborykawszy się z nurtów nawałem,
Na głos gwizdawki odrazu opadną. —

136

Jakże się nagle ogromnie zmieszałem,

Kiedy chciawszy się przyjrzeć Beatryczy,
Zwrócony ku niej już jej nie ujrzałem,

139

Choć była przy mnie w tym kraju słodyczy.

↑ VIII. Niebo gwiaździste. C. d. Św. Jakób.
↑ Ziemia i niebo przykładały dłoni, tj. wiedza ludzka i wiedza boska, filozofia i teologia. Możnaby też rozumieć: natchnienie płynące z łaski boskiej i poetycka wyobraźnia człowiecza.
↑ Zwycięży srogość. Poeta zna wielkość swego dzieła i ufa, że przez nie wróci w tryumfie do ojczyzny; marzenie, któremu zaciekłość stronnicza nie dała się urzeczywistnić.
↑ W. 10—12. Przez akt wiary został chrześcijaninem, a w Raju za takiż akt wiary św. Piotr po trzykroć osnuł go płomieniem swej radości.
↑ W. 13—15. Wystąpił naprzód z grona w którem jaśniał św. Piotr.
↑ W. 17—18. Rajskim magnatem jest św. Jakób Apostoł, którego kościół w Compostelli, w Galicji hiszpańskiej, był w wiekach średnich sławnem miejscem pielgrzymek.
↑ W. 29—30. któryś pisał dzieje — Źródeł hojności, tj. obfitości łask niebieskich. Aluzja do listu św. Jakóba, I. 5: »A jeśli który z was potrzebuje mądrości, niech prosi od Boga, który obficie wszystkim dawa«.
↑ W. 31—34. Chrystus Pan świadkami cudów swoich i przemienienia uczynił św. Piotra, Jakóba i Jana, jakoby wyobrazicieli trzech cnót kardynalnych. Porów. ew. św. Mat. XVII. 1.; Łuk. VIII. 51. etc.
↑ rajskich baronów. Poeta używa obficie przenośni ze sfery stosunków feudalnych swego wieku.
↑ w skrach naszego Słońca. Święci czerpią wszechwiedzę z obliczności boskiej, więc i św. Jakób w niej jak w zwierciedle ogląda skryte myśli Dantego.
↑ W. 53—4. Dante wielokrotnie zalicza się do Kościoła wojującego. Por. R. V, 117.
↑ Dwa punkty inne. Beatrycze odpowiedziała w zastępstwie poety na pytanie pierwsze: »jak bardzo się kwieci nadzieją jego dusza«; on sam powiada, czem jest ta cnota i skąd się mu bierze.
↑ W. 70—2. Z licznych gwiazd, tj. od świętych i doktorów Kościoła, najbardziej jednak z pieśni Dawidowych, jak z ps. IX. II. »I niech ufają w Tobie, którzy znają imię Twoje«.
↑ W. 87—95. co ciebie tuszyć nauczyła. Św. Jakób zapytuje o przedmiot nadziei. Dante odpowiada, że nadzieją jego jest wniebowzięcie duszy i ciała po zmartwychwstaniu, według proroctwa Jezajasza LXI. 7.: »w ziemi swej posiędą tyle dwoje, wesele wieczne mieć będą« i według Objawienia św. Jana, VII. 9. i nast.: »przyobleczeni w szaty białe«.
↑ Sperent in te, początek psalmu Dawida.
↑ W. 101—3. Zjawia się św. Jan w tak świetnej jasności, że gdyby w konstellacji Raka znajdowała się gwiazda tak jaskrawa, czas od połowy grudnia do połowy stycznia byłby dniem nieprzerwanym.
↑ Pelikana, — Chrystusa.
↑ Dante próżno spodziewał się oglądać w ciele ukochanego apostoła miłości; św. Jan powiada, że tylko Jezus Chrystus i Marja zostali z ciałem wzięci do nieba.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autora: Dante Alighieri i tłumacza: Edward Porębowicz.

[1] VIII. Niebo gwiaździste. C. d. Św. Jakób.

[2] Ziemia i niebo przykładały dłoni, tj. wiedza ludzka i wiedza boska, filozofia i teologia. Możnaby też rozumieć: natchnienie płynące z łaski boskiej i poetycka wyobraźnia człowiecza.

[3] Zwycięży srogość. Poeta zna wielkość swego dzieła i ufa, że przez nie wróci w tryumfie do ojczyzny; marzenie, któremu zaciekłość stronnicza nie dała się urzeczywistnić.

[4] W. 10—12. Przez akt wiary został chrześcijaninem, a w Raju za takiż akt wiary św. Piotr po trzykroć osnuł go płomieniem swej radości.

[5] W. 13—15. Wystąpił naprzód z grona w którem jaśniał św. Piotr.

[6] W. 17—18. Rajskim magnatem jest św. Jakób Apostoł, którego kościół w Compostelli, w Galicji hiszpańskiej, był w wiekach średnich sławnem miejscem pielgrzymek.

[7] W. 29—30. któryś pisał dzieje — Źródeł hojności, tj. obfitości łask niebieskich. Aluzja do listu św. Jakóba, I. 5: »A jeśli który z was potrzebuje mądrości, niech prosi od Boga, który obficie wszystkim dawa«.

[8] W. 31—34. Chrystus Pan świadkami cudów swoich i przemienienia uczynił św. Piotra, Jakóba i Jana, jakoby wyobrazicieli trzech cnót kardynalnych. Porów. ew. św. Mat. XVII. 1.; Łuk. VIII. 51. etc.

[9] rajskich baronów. Poeta używa obficie przenośni ze sfery stosunków feudalnych swego wieku.

[10] w skrach naszego Słońca. Święci czerpią wszechwiedzę z obliczności boskiej, więc i św. Jakób w niej jak w zwierciedle ogląda skryte myśli Dantego.

[11] W. 53—4. Dante wielokrotnie zalicza się do Kościoła wojującego. Por. R. V, 117.

[12] Dwa punkty inne. Beatrycze odpowiedziała w zastępstwie poety na pytanie pierwsze: »jak bardzo się kwieci nadzieją jego dusza«; on sam powiada, czem jest ta cnota i skąd się mu bierze.

[13] W. 70—2. Z licznych gwiazd, tj. od świętych i doktorów Kościoła, najbardziej jednak z pieśni Dawidowych, jak z ps. IX. II. »I niech ufają w Tobie, którzy znają imię Twoje«.

[14] W. 87—95. co ciebie tuszyć nauczyła. Św. Jakób zapytuje o przedmiot nadziei. Dante odpowiada, że nadzieją jego jest wniebowzięcie duszy i ciała po zmartwychwstaniu, według proroctwa Jezajasza LXI. 7.: »w ziemi swej posiędą tyle dwoje, wesele wieczne mieć będą« i według Objawienia św. Jana, VII. 9. i nast.: »przyobleczeni w szaty białe«.

[15] Sperent in te, początek psalmu Dawida.

[16] W. 101—3. Zjawia się św. Jan w tak świetnej jasności, że gdyby w konstellacji Raka znajdowała się gwiazda tak jaskrawa, czas od połowy grudnia do połowy stycznia byłby dniem nieprzerwanym.

[17] Pelikana, — Chrystusa.

[18] Dante próżno spodziewał się oglądać w ciele ukochanego apostoła miłości; św. Jan powiada, że tylko Jezus Chrystus i Marja zostali z ciałem wzięci do nieba.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]