Strona:Zielinski Historia Polski-rozdzial4.djvu/007

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Mimo odsunięcia Piłsudskiego, jego zwolennicy nadal mieli poważne wpływy w partiach lewicowych, a także w kierowanych przez PPS związkach zawodowych. Nie brakowało sympatyków Piłsudskiego w kołach inteligencji. Nadal okupowali piłsudczycy istotne placówki w armii, szczególnie w Sztabie Generalnym; stanowili poważną część korpusu oficerskiego.

Pakt lanckoroński i rząd
Chjeno-Piasta

Z niechęcią na rząd Sikorskiego patrzyła — jak wspominaliśmy — Narodowa Demokracja i inne koła prawicowe, a także „Piast”. Wobec faktu, że żadne z tych stronnictw oddzielnie nie mogło jednak stworzyć większości w sejmie, pojawiły się w nich tendencje do zespolenia się w celu stworzenia nowej większości rządowej i obalenia Sikorskiego. Z dążeń tych zrodziło się porozumienie polityczne między endecją, chadecją (Chjena) i „Piastem”, podpisane w maju 1923 r. i zwane paktem lanckorońskim (od miejscowości Lanckorona, gdzie m. in. toczyły się niektóre pertraktacje). W pakcie tym partie Chjeno-Piasta (tak zwano później powszechnie ten nowy blok polityczny) zajmowały stanowisko wobec szeregu węzłowych problemów polityki wewnętrznej i zagranicznej Polski oraz określały swój wspólny punkt widzenia i postulaty. Jeśli chodzi o politykę zagraniczną, to nie brakowało wśród nich elementów konstruktywnych i realistycznych (np. polepszenie stosunków z Czechosłowacją, ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem ze strony Niemiec, dążenie do normalizacji stosunków politycznych i gospodarczych „na wschodzie”, tj. ze Związkiem Radzieckim). Jeśli chodzi o program działania w zakresie polityki wewnętrznej, to w tej dziedzinie pakt lanckoroński zmierzał w kierunku zdecydowanie wstecznym, postulując m. in. ograniczenie ustawodawstwa socjalnego, zmiany polityki wyznaniowej w duchu klerykalnym oraz zaostrzenie polityki przeciwko mniejszościom narodowym. W szczególnym jednak stopniu uwidoczniło się to na punkcie zagadnień reformy rolnej. Postanowienia ustawy o wykonaniu reformy rolnej z lipca 1920 r. budziły z dawna już silne opory w kołach obszarniczych i bogatego chłopstwa. W pakcie lanckorońskim przewidywano szereg posunięć, stwarzających możliwości wyłączenia majątków spod parcelacji, przeprowadzenia jej w drodze porozumień prywatno-prawnych, pozbawienia pierwszeństwa bezrolnych i małorolnych w nabywaniu parcelowanej ziemi, wprowadzenia nowych, dogodniejszych dla parcelowanych majątków zasad szacunku gruntów itp.
Wyraźne uwstecznienie pozycji „Piasta” wywołało opór ze strony bardziej lewicowych działaczy stronnictwa. Nie osłabiło go to jednak w takim stopniu, by uniemożliwić Chjeno-Piastowi zrealizowanie jednego z głównych celów porozumienia, mianowicie obalenia rządu Sikorskiego. Nie pomogły mu i pewne sukcesy na polu polityki zagranicznej. W marcu 1923 r. Rada Ambasadorów uznała ostatecznie wschodnią granicę Polski, usta-