ska, poparte przez zryw patriotyczny w Warszawie, czując się we własnym kraju, uzyskały poparcie, uzyskały nową możliwość posuwania się naprzód”. Istotnie, w sierpniu opór wojsk polskich wyraźnie wzmagał się i tężał, stopniowo uwalniały się one od demoralizującego urazu wielotygodniowego odwrotu. Równocześnie podchodząc pod samą Warszawę wojska radzieckie odczuwały coraz wyraźniej trudności w zaopatrzeniu i organizacji dowodzenia, wywołane bardzo wydłużonymi liniami dowozu i komunikacji ze swymi tyłami. Skrzydła wysuniętego klina radzieckiego musiały w tych warunkach ulec poważnemu osłabieniu, co też wykorzystał Piłsudski, wspomagany radami szefa francuskiej misji wojskowej przy polskim naczelnym dowództwie, gen. Weyganda. 16 sierpnia 1920 r. dywizje polskie, skoncentrowane nad rzeką Wieprz, uderzyły od południa na odsłonięty w dużej mierze bok klina radzieckiego. Był to przełomowy moment w trwającej już od paru dni zaciętej bitwy o Warszawę. Armie Tuchaczewskiego poniosły w niej klęskę i zostały zmuszone do odwrotu. Nastąpiła z kolei kontrofensywa polska, w której wyniku w ciągu września i października znaczna część kresów wschodnich znalazła się ponownie pod panowaniem polskim. Jednakże żadna ze stron nie miała już dostatecznych sił, aby szale zwycięstwa w wojnie stanowczo przechylić na swoją korzyść.
Zapoczątkowane najpierw w Mińsku, a później przeniesione do Rygi rokowania pokojowe doprowadziły do ustalenia jeszcze w październiku 1920 r. preliminariów przyszłego pokoju i zostały sfinalizowane traktatem pokojowym 18 marca 1921 r. W imieniu delegacji polskiej podpisał go jej przewodniczący, wiceminister spraw zagranicznych, Jan Dąbski. Najważniejszym jego postanowieniem było ustalenie granicy polsko-radzieckiej, która nie uległa już zmianie aż do roku 1939. Pozostawiała ona po stronie polskiej znaczną część ludności ukraińskiej (ok. 3, 9 mln według spisu z r. 1921) i białoruskiej (ok. 1 mln). Stało się to jednym ze źródeł stałego napięcia w stosunkach polsko-radzieckich, a także ostrych konfliktów narodowościowych wewnątrz państwa polskiego, w zasadniczy sposób osłabiających jego spoistość i podważających jego siłę. Z innych postanowień traktatu ryskiego na uwagę zasługuje m. in. porozumienie dotyczące zwrotu dóbr kulturalnych, wywiezionych z Polski w czasach niewoli przez rządy carskie. Rewindykacja skarbów kultury polskiej, realizowana przez szereg lat w toku skrupulatnych badań i poszukiwań odpowiednich specjalistów polskich (i radzieckich) na terenach Rosji, miała doniosłe znaczenie nie tylko historyczno-kulturalne, lecz także polityczne.”
W sumie jednak niepotrzebna wojna 1919-1920 r. przyniosła Polsce straty, których brzemię obciążyło naród i państwo dotkliwie na całe międzywojenne dwudziestolecie. Ciężar wojny odbił się dotkliwie na budżecie państwa, jego życiu gospodarczym i położeniu materialnym ludności, ciężko doświadczonej już w latach wojny 1914-1918 i okupacji. Około 50% skromnego budżetu państwa szło na wydatki wojskowe, gdy jednocześnie przemysł
