Strona:Wybór poezyj- z dołączeniem kilku pism prozą oraz listów.djvu/024

rza śmiało na zadawnioną już wadę narodową, na panegiryzm, i z uczuciem oburzenia przeciwstawia słabość ówczesną rządu i kraju téj papierowéj dekoracyi, jaką wierszopisowie i mówcy zasłaniali nędzę kraju.
 Nie udało mi się odnaleść daty ścisłéj dwu jeszcze satyr p. n. „Reduty“ i „Małżeństwo“; to wszakże pewna, że napisane zostały przed r. 1778, gdyż w zbiorowém wydaniu poezyj Naruszewicza z tego roku już się znajdują. „Małżeństwo“ jest przeróbką satyry X Boileau'a i nie przedstawia wielkich zalet; pessymizm autora co do kobiet, znany już nam z ód jego, rozpościera się tutaj wszechwładnie. „Reduty“ natomiast to jedno z najświetniejszych malowideł obyczajowych z czasów Stanisława Augusta; wizerunki marnotrawcy, karciarza, obłudnika, kameleona politycznego, damy modnéj z labusiem są tak żywe, tak plastyczne, jakbyśmy oryginały mieli przed sobą; a chcąc dać je poznać, potrzebaby było wypisywać całe ustępy. W całéj naszéj literaturze satyrycznéj mało jest utworów, któreby na równi z „Redutami“ postawić było można.
 Wogóle mówiąc Naruszewicz w satyrach częstokroć z retora staje się poetą stwarzającym postacie dyszące życiem, pochwycone z natury i z wielką siłą odtworzone w słowie. Styl jego staje się malowniczym i więcéj ma barwności, aniżeli nawet najświetniejsze satyry Krasickiego. Bogactwo barw bywa wprawdzie niekiedy rażące, a jaskrawość ich krzycząca, bo autor nie wystrzega się żadnego wyrazu, jeżeli go uważa za potrzebny do odmalowania osoby lub rzeczy. W każdym jednak razie rubaszność i trywialność, które mogły odebrać nieraz odom całe ich poetyczne znaczenie, w satyrach nie sprawiają tego skutku; gdyż sam ten rodzaj poezyi, bardziéj do prozy zbliżony, dozwala tego, czego liryka nie znosi.
 Po satyrach najlepsze są Bajki; jest ich wszystkiego 11; pochodzą przeważnie z roku 1771. Pomysły do nich brał Naruszewicz z francuskiego (głównie z Lafontaine'a), ale je przerabiał tak samo jak niektóre satyry, zastosowując do stosunków krajowych. Dążność ich zwykle satyryczna: wyśmianie pozorów, sobkostwa, prywaty, niechęci duchowieństwa zakonnego do ponoszenia ciężarów publicznych, skłonności narodu do zmienienia mody we wszystkiém, przewagi możnych nad szlachtą ubogą. Forma i pod względem kompozycyi i pod względem stylu wogóle biorąc wyborna; nie odznaczają się bajki te zwięzłością, ale celują werwą opowiadania i plastyką w obrazowaniu.
 Epigramatom Naruszewicza brak błyskotliwego dowcipu; czę-