Dotychczas starano się określić rodzaj talentu Asnyka w ogólności, lub też wydobywano z jego poezyj poglądy na przyrodę; ja chciałbym spróbować metody genetycznej i wskazać, jaki jest jego nastrój zasadniczy i jakie w kolei czasów w ciągu trzydziestoletniej działalności jego zachodziły w nastroju tym zmiany. Wszystkich czytelników uderza wielka rozmaitość usposobienia, wielka różnorodność uczuć opiewanych przez Asnyka; otóż spróbujmy poszukać, czy się nie odnajdzie jakiegoś gruntu wspólnego, na którym owe usposobienia wyrosły a owe uczucia rozwinęły się.
Gdy Asnyk pierwsze poezye swoje drukować zaczął, nie był już młodzieniaszkiem, podobnym większej części poetów, co z nim razem albo nawet wcześniej od niego na widownię wystąpili. Przeszedł on już naówczas nie tylko zwykłą szkołę nauki, ale także twardą i bolesną szkołę życia.
W naukach zgodnie z kierunkiem wychowawczym, jaki w dobie jego kształcenia się (1850—1860) panował w Królestwie, zdobywał wiedzę realną, przyrodniczo-matematyczną, poczem wstąpił do świeżo otwartej w Warszawie Akademii medyko-chirurgicznej, a następnie na
