Przejdź do zawartości

Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/67

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

3) Geopolityczne tradycje ― kulturę geopolityczną danej grupy wyróżniają także charakterystyczne tradycje interpretacji pozycji państwa w środowisku międzynarodowym. Tego rodzaju tradycja stanowi kanon myślenia o tożsamości państwowej, polityce zagranicznej oraz o narodowych interesach. Znaczenie kategorii „geopolityczne tradycje” wynika z faktu, iż polityka oznacza nie tylko formę działania w stosunku do aktualnie istniejących zagadnień, lecz jest także odzwierciedleniem pewnych względnie trwałych dyspozycji, które dochodzą do głosu tak w sferze zachowań politycznych, jak i innych. Stosunki polityczne są określone nie tylko przez aktualnie istniejący układ sił, lecz także przez nagromadzone w procesie dziejowym i przekazywane w ramach kultury i tradycji wyobrażenia o świecie. Tradycja myślenia o świecie oraz wartości i normy z nią związane, wywodzące się z historii i kultury, odgrywają wielce istotną rolę w kształtowaniu się teraźniejszej polityki. Poszukując odpowiedzi na wyzwania dnia dzisiejszego, wielokrotnie sięgamy do naszych przeszłych doświadczeń, aby z nich czerpać wzory do działania. Jak wskazywał francuski geograf Yves Lacoste, debata dotycząca zagadnień geopolitycznych ulega wpływom tradycji i „przedstawień”, które posiada wobec własnej przestrzeni historycznej każda organizacja polityczna, zarówno państwo, jak i mniejszość etniczna. Specyficznym celem geopolityki, rozumianej jako dyscyplina badawcza, byłoby wyodrębnienie i analiza wpływu takich przedstawień[1]. Geraoid O'Tuathail, analizując pojęcie geopolitycznych tradycji, odwołał się do pracy Waltera Russella Special providence: American foreign policy and how it changed the world (Nowy Jork 2002) poświęconej amerykańskiej tradycji geopolitycznej jako podstawie aktywności tego kraju w środowisku międzynarodowym. Walter Russell jako na dominujące elementy tradycji geopolitycznej w USA wskazał na: a) jeffersonizm (Jeffersonian tradition)m który amerykański interes narodowy upatrywał w zabezpieczaniu demokracji w stosunkach wewnętrznych, ograniczeniu aktywności międzynarodowej i uznaniu, iż USA nie ma większych interesów poza swoimi granicami, a także charakteryzował się przedkładaniem wolności nad korzyściami komercyjnymi; b) wilsonizm (Wilsonian tradition), który zakładał, iż rolą USA jest rozprzestrzenienie wartości amerykańskich w świecie: demokracji, prawa człowieka, wolności sumienia; c) jacksonizm (Jacksonian tradition) uznający konieczność utrzymywania potęgi wojskowej USA i stosowania wojen prewencyjnych przeciwko wszelkim możliwym zagrożeniom zewnętrznym; d) hamiltonizm (Hamiltonian tradition), który za główne zadanie uznawał promowanie amerykańskich przedsiębiorstw w kraju i za granicą, zabezpieczenie wolności handlu

  1. Por. C. Jean, op. cit., s. 49.