Strona:Wprowadzenie do geopolityki.pdf/39

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

tyczna w coraz mniejszym stopniu będzie zdominowana przez „politykę siły” oraz rywalizację o nowe terytoria[1]. Wymusiło to zmianę podejścia do badań geopolitycznych i włączenie do analiz nowych elementów, które wzbogaciły tę naukę na powrót, czyniąc z niej element naukowego dyskursu, dotyczącego przemian politycznych, zachodzących we współczesnym świecie. Zaistniała konieczność modernizacji i dostosowania geopolityki do zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej. Podejmując dyskusję o priorytetowych kierunkach rozwoju geopolityki, zaczęto zwracać uwagę, iż konieczne jest: 1) rozszerzenie i wzbogacenie przedmiotowego zakresu tej dyscypliny. Dzięki temu mogłaby ona stać się rzeczywiście nowoczesna i perspektywiczna. Konieczne jest jednak uwzględnienie wielowątkowości, pluralizmu i olbrzymiego zróżnicowania współczesnego świata i dostosowanie do nich geopolityki jako dyscypliny uwzględniającej wielowymiarowość współczesnego świata i ścisłe związki występujące pomiędzy różnorodnymi zjawiskami społecznymi; 2) należy rozszerzyć analizę geopolityczną o nowe czynniki, które stały się niezbędne do opisu i oceny geopolitycznej mapy świata. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na czynniki ekonomiczne i dominację we współczesnym świecie konfliktów o charakterze gospodarczym i uwzględniać fakt, iż zderzenie interesów pomiędzy aktorami geopolitycznymi ma obecnie podłoże przede wszystkim ekonomiczne. Poza ekonomią do analizy geopolitycznej należy wprowadzić takie elementy, jak: potencjał wojenno-technologiczny, informatyczny, innowacyjny, naukowy, efektywność reżimu politycznego, charakter struktury demograficznej, jakość społeczeństwa, wpływ kultury i religii; 3) w celu modernizacji geopolityki należy także ujawnić te tradycyjne czynniki geopolityczne, które we współczesnym świecie coraz bardziej tracą na znaczeniu. Rozwój technologiczno-naukowy spowodował, iż takie elementy geograficznego krajobrazu pastwa, jak duży obszar, lasy, góry, sieć rzeczna, dostęp do mórz i oceanów nie mają decydującego wpływu na charakter państwa i jego możliwości oddziaływania w świecie. Nastąpiło także zmniejszenie się roli siły zbrojnej; 4) modernizacja geopolityki wymaga także uporządkowania dotychczasowej siatki pojęciowej, w tym tak kluczowych pojęć, jak narodowe i państwowe interesy[2].

Aby zrozumieć istotę „nowej” geopolityki należy także podkreślić jej interdyscyplinarność i wielowymiarowość. Co prawda, „stara” geopolityka też była interdyscyplinarną dyscypliną badań, ale we współczesnych badaniach geopolitycznych występuje niespotykana wcześniej różnorodność tematów badawczych.

  1. F.P. Sempa, Geopolitics. From the Cold War to the 21st century, New Brunswick 2007, s. 112, Przestrzeń i polityka…, s. 10.
  2. Por. B.A. Isajew, Geopolitika, Moskwa 2005, s. 365-367.