Strona:Wacław Sieroszewski - 12 lat w kraju Jakutów.djvu/292

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
287
STOSUNEK DO ADMINISTRACYI.

wadzona rodzajem próby w 5 podmiejskich ułusach... Składała się z naczelnika głównego i trzech asesorów obieralnych. Przetrwała lat 12 (od 1825 do 1838 r.) i zostawiła po sobie przyzwoite wspomnienie. Wilujscy jakuci prosili, aby u nich wprowadzono podobną, dumę“, ale wkrótce i jakucka „duma“ została zniesioną z rozkazu generał gubernatora Wschodniej Syberyi, na zasadzie, że jakuci nigdy nie mieli wspólnego naczelnika rodowego jak buryaci, że istnienie dumy stepowej w ludnem mieście Jakucku jest bezprawiem, że wybory naczelnika głównego wzbudzają zawiści wśród przedstawicieli rodowych, że utrzymanie dumy obciąża innorodców wydatkiem 47 rubli rocznie[1]. Od tej pory kontrola administracyjna nad samorządem jakuckim rozwijała się i wzrastała stopniowo aż do czasów obecnych. W 1891 r. rząd zaproponował jakutom zrównanie ich rodowych urządzeń z gminami i włościami reszty państwa, ale jakuci, z wyjątkiem Olokmińskich ułusów, odpowiedzieli zgodnie, aby zostawiono im nadal ich naslegi i rody.

Uwaga administracyi, zwrócona jest, rozumie się, głównie na prawidłowe ściąganie podatków. Zasady opodatkowania są do dziś dość niewyraźne. Jedni płacą od duszy regestrowej, drudzy — od roboczej; część podatków zwie się państwowymi część ziemskimi. Jakuci nie rozróżniają tych szczegółów; podatki postaremu nazywają „drogą cesarską“ (yrachtagi suotą) a opłaty na utrzymanie upraw, wydatki gospodarcze i t. d. „daniną ułusną“ (ułus ölbügä). Po otrzymaniu z głównego Zarządu budżetu z wykazem sum należnych z ułusów i naslegów, „uprawy“ zwołują zebranie ułusu, przedstawiają rozkład podatków, doliczają doń wydatki własne i po zatwierdzeniu przez ich naczelników i książąt, rozsyłają oddzielne wykazy do naslegów; te znów doliczają własne wydatki, dzielą ogólną sumę między rodami, oznaczają wysokość wypłaty każdej „klasy“ i oznaczają ostateczny termin wypłaty. Dziesiętnicy zaczynają niezwłocznie zbierać pieniądze. Nasleżny „książę“ odwozi zebraną sumę do miasta, wprost do kasy skarbowej, zkąd dostaje kwit odpowiedni. W ten sposób oznaczenie i ściąganie podatków jest rozdzielone w zasadzie i służy ku wzajemnej kontroli[2]

  1. D. Pawlinow. Akta № 13 Jaknckiego statycznego komitetu „Prawo majątkowe jakutów“.
  2. Pawlinów podaje rozmiary opodatkowania rozmaitych okręgów: w Jakuckim na duszę regestrową przypada — 1,40 kop. w Olokmińskim — 1,33 kop., w Wilujskim — 1,60 kop. w Wierchoj. — 1,58 kop., w Kołym. 1,22 kop.
    Podatki ułusu Męgeńskiego w 1890 r.

    Dusz regestrowych liczy się 8,213.

    Jasaku z duszy roboczej.......... rub. 90 kop.
    Państwowych podatków z duszy regestrowej.. 12
    Gubernialnych............. 38
    Ziemskich............... 29
    Do kapitałów gminnych.......... 3
    Kościelnych z duszy regestrowej....... 26
    Do kapitałów państwowych z duszy robotniczej. 5
    2 rub. 03 kop.
    ułusnych.... 89¾
    razem na duszę.... 2 rub. 92¾ kop.
    Wydatki ułusu
    Pensye dziesiętników.... 582 rub. 25 kop.
    Pomocnik stróża...... 246 39
    Pisarek......... 120
    Utrzymanie 15 chłopców... 910
    Pisarze nasleżni...... 610 63
    Pensye kaprali nasleżnych.. 705 16
    Podwody......... 2600
    Deportowani....... 1600
    razem... 7374 rub. 43 kop.