Strona:Wacław Sieroszewski - 12 lat w kraju Jakutów.djvu/198

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
SKÓRY. KORA BRZOZOWA. WŁOS.
198
Rys. 78. Pudełko z kory brzozowej do robót kobiecych.

Pozostałe części uprzęży jakuci wyrabiają ze skóry, poduszki wypychają włosami i suchą trawą... Skór używają przeważnie bydlęcych, krowich i końskich. Zamszę znają i nazywają „sary“, ale sami jej obecnie nie wyrabiają, lecz kupują reniferową od tunguzów. Sposoby i narzędzia do wyprawy skór są w całym kraju jednakowe. Przedewszystkiem zrzynają lub zeskrobują włosy wraz z naskórkiem żelaznemi skrobaczkami. Na północy, skóry poprzednio zwilżają wodą, smarują przegniłemi wnętrznościami rybiemi i zwinąwszy w rulon sierścią wewnątrz, kładą w ciepłem miejscu. Po trzech dniach włosy złażą z łatwością. Oczyszczoną od włosów skórę mną albo w ręku, albo za pomocą bardzo prostych przyrządów, podobnych do naszych mędlic konopnych. Od strony wewnętrznej kilkakrotnie smarują skórę soratem, masłem, śmietanką, mózgiem zwierzęcym, zależnie od tego, jaki chcą otrzymać gatunek wyrobu[1]. Na północy używają tranu. Niekiedy skórę dymią, aby zwiększyć jej oporność na wilgoć,

Rys. 79. „Tajbür“ do opędzania komarów.

oraz zabarwić na piękny kolor żółty. Farbują jakuci swe skóry ochrą, białawą gliną, oraz rozmaitymi roślinnymi barwnikami na kolory: czarny, pomarańczowy, brunatny, żółty i biały. Garbowania skór zupełnie nie znają, tylko ubocznie, przy farbowaniu odwarem kory olchowej lub wierzbowej, otrzymują oni słabo garbowany materyał. Aby wymiąć rzemienie, zwijają je w pęk, przewłóczą przez dwa otwory w desce, a u dołu zawieszają ciężki kloc; przy poruszeniach deską z góry na dół, rzemienie to skręcają się to rozkręcają i zwolna nabierają miękkości. Skóra z końskiego karku, zręcznie rozpołowioną, zwie się „sary“ i idzie na wyrób obuwia. Ze skóry twardej, nasyconej tłuszczami i mocno dymionej (simir), wyrabiają jakuci

  1. Za najlepszy tłuszcz do wyprawy skór słusznie uważany jest szpik zwierzęcy i tłuszcz koński.