Strona:Teodor Jeske-Choiński - Poznaj Żyda!.djvu/27

zburzeniem Jerozolimy, zajęci jednak wskutek katastrofy politycznej innemi sprawami, nie mieli czasu do tej mozolnej pracy.
 Dopiero rabi Jochanan ben Sakai, uczeń Hillela, zabrał się do zbudowania Talmudu. Człowiek synedryonu jerozolimskiego i wielce uczony w piśmie, umiał on sobie zjednać życzliwość imperatora Wespazyana, który pozwolił mu założyć „szkołę“ w Jabne (Jamnia). Z tej szkoły wyszły setki innych. Jochanan zgromadził przy głównej szkole, (w których wykładał Torę z 7-iu kolegami, zwanymi tanaimami) synedryon i ustanowił sąd najwyższy (Bet-din), rodzaj centralnego rządu dla rozpraszających się po świecie Żydów.
 Wprowadził on bardzo ważną dla przyszłości Żydów reformę, nauczył ich bowiem, że „Judaizm nie zależy wcale od miejsca,“ że nie potrzeba mu wcale do wytrwania przy Jehowie i tradycyach narodowych ani Jerozolimy ani świątyni Salomona. Gdziekolwiek będziecie — mówił — wszędzie możecie w sobie zbudować świątynię i czcić w niej Jehowę, a nawet tam, gdzieby wam nie pozwolono sprawować ofiary przy własnym ołtarzu, możecie zastąpić obrzędy wiarą i dobrymi uczynkami. Rozszerzywszy w ten sposób pojęcie judaizmu, ułatwił Żydom wytrwanie przy wierze przodków na wygnaniu wśród obcych, wrogich im narodów.
 Próbował Jochanan ze swoimi tanaimami uporządkować materyał talmudyczny. Nie starczyło jednak życia na to dzieło. Co on rozpoczął, pro-