Strona:Tadeusz Dołęga-Mostowicz - Ich dziecko.djvu/39

przestrzeni, od jaskiń, na których dzikus żłobił ostrym kamieniem wizerunki zwierząt, do pomników Florencji, od odkrycia ognia do wielkich elektrowni, od pierwszych mitów hinduskich do Kanta i Hoene Wrońskiego. A duch to potrzeba twórczości…
 Justyn Kielski automatycznie przerzucał kartki rękopisu ojca.
 Potrzeba twórczości. Instynkt, nakaz wewnętrzny działający poza świadomością i poza wolą człowieka, altruistyczny, bezinteresowny, przemożny. Nakaz ogniskujący wszystkie władze duchowe człowieka w kierunku pytania:
 — Co zostawisz po sobie?
 Ojciec. Musiał umierać z myślą, że jednak nie zmarnował życia w tym właśnie znaczeniu. Zostawił po sobie trwały ślad w kulturze, ten szereg dzieł i te setki umysłów, nad których kształtowaniem pracował z katedry uniwersyteckiej. Zapładniał te umysły, a z kolei one zapładniać będą młodszych i tak z pokolenia na pokolenie w duchowe życie ludzkości wplecie się kilka włókien jego myśli… I nigdy nie przyjdzie czas ich zupełnego zaniku. Ślady będą z wiekami wątleć, zapewne za lat kilkaset nikt już ich odkryć ani zidentyfikować nie potrafi, a przecież nie przestaną istnieć…
 To takie dziedzictwo jak dziedzictwo krwi.
 Justyn spojrzał na portret matki. W jej pięknych rysach muszą być ukryte i zharmonizowane dziedziczne fragmenty tysiąca pokoleń. Jakże teraz znaleźć i wyodrębnić w nich te tysiące faz, które się na całość złożyły?
 — A czym jestem ja i… co zostawię po sobie?… — odezwało się w nim niepokojące pytanie.
 Przypomniał teraz sobie, co kiedyś mówił ojciec:
 — Nie mogę socjologii nazwać nauką, bo każda nauka musi być oparta na wiedzy. Będziesz kiedyś budowniczym. Projektując gdzieś gmach opierać się będziesz na swojej wiedzy o materiałach, z których zechcesz ten gmach stworzyć. I te materiały będziesz znał. Będziesz wiedział jaka jest wytrzymałość żelaza, kamienia czy drzewa w różnych, ba, we wszystkich możliwych okolicznościach. Będziesz wiedział jaka reakcja w nich nastąpi w razie zmiany tych okoliczności czy warun-